Je bent je bovendien heel bewust van jouw omgeving en bovengemiddeld gevoelig voor sfeer en externe prikkels. Bij hoogbegaafden en hoogsensitieve mensen is er vaak sprake van een over-responsiviteit. Dat betekent dat je overmatig, snel of langdurig actief reageert op prikkels. De door de zintuigen opgevangen informatie wordt ook intenser ervaren en er vindt een diepere verwerking plaats. Zeker in nieuwe omgevingen kun je daarom overspoeld raken door de prikkels die je ervaart. Dit kan ertoe leiden dat je moeite hebt met bepaalde sociale aangelegenheden, zoals feestjes, en daar echt tegenop kunt zien. Je zult bovendien merken dat je meer oplaadtijd en hersteltijd nodig hebt dan de mensen om je heen die minder prikkelgevoelig zijn. Voor hen is dit soms ook moeilijk te begrijpen. 

Het anders- en intens-zijn brengt daarnaast mee dat je als hoogbegaafde en als hoogsensitief persoon vaak het gevoel hebt er net niet helemaal bij te horen. Je doet wel mee, maar er is met veel mensen een kleine afstand. Je kunt net niet de aansluiting vinden. Je wordt bovendien vaak een beetje ‘te’ genoemd, wat voelt als een afwijzing op wie je bent. Denk aan te gevoelig, te emotioneel, te druk, te perfectionistisch en te ‘jij maakt je ook overal zorgen over’, etc. etc. Zeker hoogbegaafden worden regelmatig ook te kritisch, te moeilijk, te eigenwijs of te betweterig genoemd. 

Wees oplettend op de valkuil van aanpassen

Vanwege het anders- en intens-zijn is er bij zowel hoogbegaafden als bij hoogsensitieve personen een risico op de valkuil van het bovengemiddeld aanpassen. Wanneer je namelijk vaak het gevoel hebt anders te zijn, en opmerkingen ontvangt die in de kern zeggen ‘we vinden het niet fijn als jij doet zoals je bent’, is het een natuurlijk gevolg dat jij je gaat aanpassen. 

Als mens willen we graag onderdeel zijn van de groep. Ook als dat betekent dat we hierdoor onszelf een aantal maskers moeten aanmeten. Maar op een bepaald moment draag je dan zoveel maskers, dat je niet meer weet wie nou de originele versie is. De echte jij. Hierdoor dwaal je steeds meer af van de persoon die jij in de kern bent. 

Dat maakt het ook lastiger om bij jezelf te herkennen of er sprake is van hoogbegaafdheid of hoogsensitiviteit. Je kunt namelijk niet goed meer vertrouwen op de kennis die je hebt over jezelf. Belangrijk dan is dat je aan de slag gaat met zelfonderzoek: het ontdekken van wie jij echt bent: wat jouw blauwdruk* is. En dat je dit zelfonderzoek doet in jouw tijd alleen. In contact met anderen ben je sneller geneigd om vooral bezig te zijn met de ander in plaats van met jezelf. Maar jij hebt de antwoorden in jezelf. Alleen jij weet wat klopt voor jou. Ook als je er nu even minder goed bij kunt. Investeer dan tijd, geld en energie in jezelf om die antwoorden voor jezelf naar boven te halen.

Wat zijn de verschillen tussen hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit?

Één van de doorslaggevende verschillen tussen hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit is de bovengemiddelde potentie en intelligentie die bij hoogbegaafdheid aanwezig is. Daarvan is sprake als er een IQ-score van 130+ aanwezig is. 

Het lastige hierbij is dat de grenslijn tussen hoogbegaafdheid en hoogsensitief vrij dun is. Er is veel overlap in kenmerken en qua intelligentie kan het heel dicht tegen elkaar aanliggen. Daardoor ontstaat er een grijs gebied. Want stel dat je twee bijna identieke personen naast elkaar zou zetten waarbij de ene een intelligentie van 130 heeft en de ander van 129, zou je officieel kunnen zeggen dat één van de twee hoogbegaafd is en de ander niet. Maar in de praktijk zou dat te kort door de bocht zijn. Hoogbegaafdheid is namelijk echt meer dan alleen een bovengemiddelde intelligentie. Daarom houden wij bij Gifted People ook niet strak vast aan de IQ grens van 130. Ook al zien we een bovengemiddelde intelligentie wel als onderdeel van hoogbegaafdheid, het is niet de doorslaggevende factor en is niet zo precies als boven of onder de 130.

Vanuit het kenmerk ‘snel’, wat wij zien als het onderscheidende kenmerk tussen hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit, zien we ook dat hoogbegaafden een sterker analytische vermogen hebben, sneller zijn in hun denken, vaak stappen voorlopen op anderen en voorlopen in hun ontwikkeling. 

Het voorlopen in de ontwikkeling kenmerkt zich door het al eerder lopen, praten of lezen, of later maar dan al wel boven hun niveau. Sommige hoogbegaafden slaan zelfs ontwikkelingsfases over. Zo beginnen ze bijvoorbeeld met lopen zonder de kruipfase te hebben gehad. Het voorlopen in de ontwikkeling, thuis en op school, valt overigens niet altijd op omdat er ook sprake kan zijn van een omgeving die een goede ontwikkeling in de weg stond of van een leerbelemmering. In dit artikel lees je meer over hoogbegaafde kinderen en jongeren en hoe je hoogbegaafdheid bij hen herkent. 

Hoe weet je of er sprake is van hoogbegaafdheid of hoogsensitief?

Al deze factoren en nuances maken het bijzonder moeilijk om bij jezelf vast te stellen of er sprake is van alleen hoogsensitiviteit of van hoogbegaafdheid. Toch weet en voel je het vaak wel als hoogsensitiviteit niet de hele lading dekt. Dat er nog een puzzelstukje van de puzzel mist. Dat is natuurlijk geen wetenschappelijk antwoord. Maar uiteindelijk gaat het ook niet zozeer om het label. Het gaat niet om de vraag in welk hokje jij past. Het gaat erom dat jij begrijpt hoe jij bedraad bent, dat je weet wat jouw blauwdruk* is en dat jij leeft en doet zoals dat past bij jou. Hoe je dat overkoepelend ook wilt noemen. Het is zonde van jouw kostbare tijd als je antwoorden blijft zoeken op de vraag ‘wat ben ik?’ In plaats van op de vraag ‘wie ben ik en wat ik heb ik nodig?’

Wanneer je vermoedt dat er sprake is van hoogbegaafdheid, dan is ons advies om er meer over te gaan onderzoeken. Bijvoorbeeld door het gratis ebook te lezen. Ook tijdens de gratis online masterclass leer je meer over wat hoogbegaafdheid nou precies is. Verdiep je in ieder geval in het onderwerp, grijp je erin vast en doe het vanuit de gedachte dat je meer wilt leren over jezelf. Zie het als een kans om jezelf beter te leren kennen.

Zijn alle hoogbegaafden ook hoogsensitief?

De meeste hoogbegaafden herkennen zich in de kenmerken die bij hoogsensitiviteit benoemd worden. Er is nog wat verwarring rondom het vraagstuk of alle hoogbegaafden ook hoogsensitief zijn. Sommige experts zeggen van wel, maar ook hierbij geldt dat het vooral gaat om wat klopt voor jou, niet zozeer wat voor iedereen geldt of op zou moeten gaan. 

Vanuit onze ervaring zien we dat hoogbegaafden vaak automatisch wat meer ratio-gericht zijn. En hoe meer ratio-gericht, des te groter de kans dat de eigen sensitiviteit niet herkend of erkend wordt. Soms duurt het jaren voordat hoogbegaafden begrijpen hoe ze ook hoogsensitief zijn. Dit wordt verstevigd wanneer er sprake is geweest van een omgeving die niet goed heeft aangesloten. Wanneer jij je namelijk veel moet aanpassen omdat je weinig gelijkgestemden om je heen hebt, wordt het een overlevingsmechanisme om het gevoelsaspect af te sluiten. Je kunt dan niet meer goed bij jouw eigen intuïtie. Je kunt bovendien gaan verharden naar de buitenwereld toe en heel zwart-wit worden in jouw denken en in relaties met anderen. Je verbreekt bijvoorbeeld abrupt vriendschappen omdat de ander niet voldoet aan jouw ‘eisen’ of jou in een bepaald opzicht teleurstelt. 

Als hoogbegaafde ben je daarnaast vaak wat meer denk-georiënteerd. Je kunt veel in je eigen hoofd zitten om dingen ‘uit te denken’. Veel hoogbegaafde hebben de overtuiging dat het brein alle antwoorden heeft, terwijl onze intuïtie en emoties juist een belangrijke rol spelen in het vinden van onze antwoorden. Maar als het voelen minder ruimte heeft gehad, minder ontwikkeld is, wordt het gemakkelijk aan de kant gezet als het als niet dienend wordt ervaren. Uiteindelijk is het juist het vinden van een balans tussen denken en voelen, wat maakt dat je steviger in het leven staat en een vol en rijk leven kunt leven. Ook dat begint met zelfkennis. 

Zijn alle hoogsensitieve personen ook hoogbegaafd?

Gekeken naar de cijfers, komt hoogsensitiviteit ongeveer bij 1 op 5 mensen voor. Hoogbegaafdheid komt bij 2-3% van de bevolking voor. Dit lijkt overigens weinig, maar in aantallen is 2-3% nog best veel. Uit de cijfers blijkt in ieder geval dat het overgrote deel van de hoogsensitieve mensen niet hoogbegaafd is.

Wat is het verschil met hoogintelligentie?

Naast de verschillen tussen hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit is er ook een verschil tussen hoogintelligent en hoogbegaafdheid. Hoogintelligent ben je wanneer je op een erkende intelligentietest een IQ-score haalt van minimaal 130. 

Zoals hiervoor besproken, maakt alleen een hoge intelligentie nog niet hoogbegaafd want hoogbegaafdheid is breder dan hoogintelligent zijn. Je kunt in die zin zeggen dat je als hoogbegaafde hoogintelligent bent, plus herkenning vindt in de zijns- sociale en emotionele kenmerken van hoogbegaafdheid. Iemand die hoogintelligent is, hoeft niet per definitie ook hoogbegaafd te zijn. 

Wat is het verschil tussen hoogbegaafd en creatief (hoog)begaafd?

Bij Gifted People benoemen we regelmatig de groep ‘creatieve hoogbegaafden’. Wij zien dit meer als een verduidelijking van wat hoogbegaafdheid meebrengt: het creatieve denken en de creatieve oplossingsgerichtheid. We zien onder hoogbegaafden overigens wel dat er soms meer sprake is van een klassiekere intelligentie en ander keren meer van een creatievere intelligentie. 

Hoogbegaafden waarbij de klassieke intelligentie meer aanwezig is, zijn veel bezig met de juistheid en correctheid van dingen. Ze vallen ten opzichte van de creatieve hoogbegaafden eerder op als slim en kunnen veel uiteenlopende feitenkennis bezitten. Ze kunnen het heel veel vervelend vinden als mensen iets niet meteen begrijpen wat in hun ogen heel logisch is en het vertrouwen verliezen in een docent of leidinggevende als deze fouten maakt. 

Hoogbegaafden waarbij de creatievere intelligentie meer aanwezig is, hebben dat een stuk minder. Zij komen soms zelf eerder wat chaotischer of warriger over. Maar als het erop aan komt, zijn ze in staat om snel dingen te doorgronden, de situatie te overzien om te bepalen wat nodig is en tot (creatieve) oplossingen te komen. Deze creatievere hoogbegaafden hebben het vaak wel moeilijker in reguliere school- en werkomgevingen omdat ze minder van de feitenkennis zijn en meer van het vrije en associatieve denken. Dat past niet altijd binnen de kaders van wat er gevraagd wordt. Daarnaast is er ook een groep creatieve hoogbegaafden die gaven in zich dragen op gebied van muziek, sport of kunst. Zij komen niet altijd goed tot hun recht in omgevingen waarin vooral verbale en rekenkundige intelligentie worden aangesproken.

Er is overigens wel een verschil tussen creatief begaafd en creatief hoogbegaafd. Creatief begaafd houdt namelijk in dat je tot nieuwe verbanden en nieuwe concepten en ideeën kunt komen vanuit het associatieve denkvermogen. Dat betekent dat je, wanneer je nieuwe informatie krijgt, er automatisch verder over doordenkt waarbij de nieuwe informatie snel gekoppeld wordt aan de al aanwezige informatie. Creatieve begaafdheid kan voorkomen bij diverse IQ-niveaus. Pas wanneer er sprake is van een bovengemiddelde intelligentie, is er sprake van creatieve hoogbegaafdheid.

En wat nu? Wat is de volgende stap in jouw onderzoek?

Vind je herkenning in zowel hoogsensitiviteit als hoogbegaafdheid? Ga dat dan verder onderzoeken voor jezelf. Kijk waar jouw vraagstukken het meeste bij aansluiten. Kijk vooral naar wat resoneert met jou en zoek de oplossingen die daar bij passen. Als je vermoedt dat er sprake is van hoogbegaafdheid, neem dat dan mee in het vinden van jouw antwoorden en jouw pad. Leer jezelf beter kennen en daarmee wat jij nodig hebt. 

Uiteindelijk ben jij het meest gebaat bij het kunnen leven en werken in het verlengde van jouw blauwdruk*. Dan kun je namelijk gaan doen en zijn passend bij wie jij bent en voorkomen dat je jouw unieke gaven verspilt. Wil je meer weten over hoogbegaafdheid? Vraag dan gratis het ebook over hoogbegaafdheid aan. Of neem deel aan de gratis online masterclass over hoogbegaafdheid.

*Jouw blauwdruk is de optelling van wie jij bent, wat jij nodig hebt en wat jij wilt. Wil je dat graag gaan ontdekken, kijk dan bij het Insight traject. Het Insight traject gaat jou namelijk helpen om jouw blauwdruk helder te krijgen en in het verlengde daarvan te kunnen leven. Zo zorg je ervoor dat je kunt leven met plezier en voldoening en je jouw unieke gaven kunt benutten.