In onze samenleving hebben we best wat uitgesproken en onuitgesproken waardeoordelen. Woorden als ‘beter’, ‘minder’, ‘lager’ en ‘hoger’ gebruiken we in de vergelijking met anderen. In de vergelijking met hoe we zelf zijn en waren. En ook binnen bedrijven, branches en tussen bedrijven en producten. Vrijwel overal eigenlijk.
Dat is verder niet zo spannend. Maar dat het woord ‘hoog’ in hoogbegaafd voorkomt, blijkt toch wat issues mee te brengen. Het brengt regelmatig nog een bepaalde gedachte mee over hoogbegaafdheid en over hoe hoogbegaafden zichzelf dan wel niet zouden zien en wat ze als ‘hoog’begaafde wel niet van zichzelf zouden vinden.
Hoogbegaafdheid zegt niets over ‘beter zijn’
In de praktijk is het zo dat hoogbegaafden juist vinden dat het woord ‘hoogbegaafd’ niet een heel handig woord is om te omschrijven wat het is. Omdat het woord bijna een bepaalde hiërarchie, een rangorde impliceert. “Hoger”, “beter”, de “übermensch’.
Maar hoogbegaafdheid betekent zeker niet dat je een beter mens bent, het zegt namelijk niets over het soort mens dat je bent. De kwaliteit en waarde van jou als mens ligt in de dingen die je doet passend bij jouw mogelijkheden en natuurlijke drijfveren. Ongeacht hoe groot of klein deze mogelijkheden zijn. Ongeacht of je hoogbegaafd bent of niet.
Binnen onze samenleving zijn er verschillende soorten begaafdheden met daarbij passend een bepaalde rol. In onze samenleving hebben we die verschillende rollen nodig, ze vullen elkaar aan. Normaal begaafd en hoger begaafd zegt in die zin meer over de soort rol die te vervullen valt en minder over wie of wat er dan beter is. Uiteindelijk gaat het ook niet om wat beter (of hoger) is. Het gaat er om dat we naar onszelf kijken en leven naar onze eigen mogelijkheden en potentieel. Dat we doen wat voor ons de bedoeling is. Want op die wijze dragen we het meeste bij aan de wereld om ons heen. En in mijn ogen is dat waar het om gaat.
Het woord hoogbegaafdheid blijft moeilijk
Omdat het woord bovendien niet echt omschrijft wat het betekent, herkennen veel hoogbegaafden zich overigens helemaal niet in deze term. Want als hoogbegaafde voel je je net zo vaak het tegenovergestelde van beter, je voelt je eerder onbegrepen, niet passen, en niet tot je recht komen.
Er zijn daarnaast genoeg hoogbegaafden die vroegtijdig school verlaten omdat de onderwijsomgeving hoogbegaafden niet kan bieden wat ze nodig hebben. Deze ‘dropouts’ voelen zich dan ook niet bepaald hoogbegaafd. Zeker niet als de gedachte over hoogbegaafdheid nog steeds is dat je “beter’ bent en overal goed in bent. En er zijn genoeg HB’ers die in bedrijven tegen van alles en nog wat aan lopen. Ook dan zal je jezelf niet snel als ‘hoog’begaafd zien.
De mensen die zich wel hoogbegaafd ‘durven’ te noemen (en/of waarbij HB is vastgesteld), lopen er daarnaast regelmatig tegenaan dat anderen niet altijd weten wat hoogbegaafd eigenlijk betekent. Waar het uiteindelijk dus op neerkomt is dat het woord hoogbegaafd nog redelijk wat beelden en stereotypes oproept en dat niet alle mensen in deze samenleving goed genoeg begrijpen wat hoogbegaafdheid dan inhoudt.
Daarom is en blijft het belangrijk om mensen niet alleen te vertellen ‘ik ben hoogbegaafd’ of ‘mijn kind is hoogbegaafd’ maar om ook uit te leggen wat dat dan betekent. Zo creëren we met elkaar een steeds betere begripsvorming.
Wat kun je doen?
Wanneer jij je herkent in kenmerken van hoogbegaafdheid, kijk dan vooral ook naar wat dat voor jou betekent. Wat betekent het voor de manier waarop je in het leven staat en hoe je bepaalde dingen aanpakt in je werk of in relaties.
Communiceer naar de ander naast ‘ik ben hoogbegaafd’ ook vooral wat dat dan betekent. Bijvoorbeeld dat je daarom soms iets sneller gaat in je denken, of dat je merkt vanuit een andere zienswijze te kijken dan collega’s. Neem de ander mee aan de hand van voorbeelden over hoe HB zich uit in jouw leven. Dan kun je gemakkelijker met elkaar het onderlinge begrip creëren.
Weet dat die misvattingen en stereotypes over hoogbegaafdheid nog wel een tijd zullen blijven. Maar dat betekent niet dat jij je hoeft te schamen of schuldig hoeft te voelen voor je eigen HB zijn. De kwaliteit van jou als mens toont zich door middel van acties, niet aan de hand van labels.
Ik ben benieuwd, herken je dit? En hoe ga jij er mee om? Laat je het me onder de blog weten?
