Als je kijkt naar alle plannen, ideeën en to-do’s die je hebt, is de kans groot dat er een aantal dingen zijn die je structureel uitstelt. Dat hoeft niet altijd een groot probleem te zijn. Sommige dingen zijn nu niet zo belangrijk om te doen. Of althans niet belangrijk genoeg. Als je deze uitstelt, zitten daar geen grote gevolgen aan. Maar misschien zijn er ook dingen die je nu uitstelt en die je wel zou moeten of willen doen. Dan vormt uitstellen een probleem voor je.
Hoewel ook niet-hoogbegaafden last kunnen hebben van uitstelgedrag, zijn er wel een aantal kenmerken van hoogbegaafdheid die het risico vergroten dat je gaat uitstellen. Denk aan het groot dromen en het al snel zien van wat er nodig gaat zijn of wat er mis kan gaan. Daarbij kan het zijn dat je gevoeliger bent voor een bepaalde variant van uitstellen, terwijl je van een andere variant juist totaal geen last hebt. Misschien pak je bijvoorbeeld organisatorische taken meteen op, maar stel je het bellen van je energiemaatschappij al drie maanden uit. Of misschien wil je al een tijdje bezig met zelfonderzoek, maar ‘komt het er maar niet van’.
Varianten van uitstellen
Ik deel uitstellen vaak op in twee categorieën. 1: uitstellen van concrete plannen en acties en 2: uitstellen van dromen en doelen die verder in de toekomst liggen. Een belangrijk verschil tussen deze twee is de mate van urgentie en de mate van duidelijkheid over wat er precies gedaan moet worden.
Zo is het plegen van een belangrijk telefoontje een concrete actie die je kunt inplannen. Je kunt de actie overzien en de mate van urgentie relatief simpel bepalen. Je kunt het dan nog steeds gaan uitstellen, maar de onderliggende oorzaak is dan dat je het bijvoorbeeld eng vindt. Misschien ben je bang voor de uitkomst of zie je ertegenop. Als je dit bij jezelf bemerkt, kun je gaan onderzoeken wat je nodig hebt om ondanks deze belemmeringen toch te doen wat je wilt of moet doen.
Aan de andere kant van de balans staat een idee of een droom. Hiervan is het moeilijker om te bepalen wat er precies gedaan moet worden en het heeft vaak gevoelsmatig een lagere urgentie. Dat vergroot de kans dat het uitgesteld wordt. In je hoofd leeft de gedachte dat je er later nog tijd genoeg voor hebt. Omdat er geen moment komt waarop het af moet zijn, loop je het risico dat je dit oneindig lang gaat uitstellen.
Wat stel je wel en niet uit?
Als je last hebt van uitstelgedrag, is het slim om te bepalen welke dingen je precies uitstelt en waarom. Als hoogbegaafde wil je bijvoorbeeld graag voldoen aan de verwachtingen, zeker als je je veel aanpast. Als er onduidelijkheid is over de verwachtingen, ga je uitstellen. Of je ziet zoveel perspectieven over hoe iets zou moeten of kunnen, dat je niet weet waar te beginnen.
Het kan bovendien zijn dat je bang bent iets fout te doen of dat je iets niet kunt waardoor je het uit de weg gaat. En het kan zijn dat je iets oncomfortabel vindt en het daarom aan de kant schuift. Dit kan een moeilijk gesprek met je partner of je baas zijn. Het kan ook het zelfonderzoek zijn omdat je het moeilijk vindt onder ogen te komen wat je echt wilt. Zeker als dit misschien totaal anders is dan wat je nu doet.
Als hoogbegaafde zie je vaak daarnaast al meteen honderden beren op de weg. Dan wordt het in je hoofd zo groot dat je er maar niet meer aan begint. Aangezien je graag het nut van dingen inziet, komt uitstelgedrag bovendien voor als je iets niet nuttig vindt. Als je niet weet waarom je iets moet doen, of als je het niet interessant vindt. Ergens geen zin in hebben, is nog steeds een veelvoorkomende oorzaak van uitstelgedrag.
Tegelijkertijd zullen er ook dingen zijn die je niet uitstelt. Onderzoek voor jezelf wat deze dingen zijn en wat maakt dat je deze niet uitstelt. Daardoor kun je de factoren gaan herkennen die jou in beweging kunnen zetten. Denk bijvoorbeeld aan deadlines waar je door anderen aan gehouden wordt. Of je ziet het belang in voor een dierbare. Als je helder hebt wat jou in beweging zet, kun je gaan onderzoeken hoe je dit gebruikt om andere dingen te doen die je wilt of moet doen. Je kunt bijvoorbeeld anderen vragen jou te houden aan een bepaalde deadline die je voor jezelf hebt opgesteld.
Wat kun je doen?
Onderzoek allereerst wanneer je het meest last hebt van uitstellen. Op welke momenten en met welke activiteiten. Wat zijn de overeenkomsten? Onderzoek daarna wanneer je vrijwel geen last hebt van uitstellen. Wat zijn daar de overeenkomsten? Denk vervolgens na over wat je kunt doen om die factoren toe te voegen aan de activiteiten die je nu steeds uitstelt.
Voeg urgentie toe. Geef jezelf zo min mogelijk tijd om ergens over na te denken. Hoe meer tijd je hebt om ergens over na te denken, des te meer je gaat twijfelen, des te meer angsten je tegenkomt en des te meer redenen je gaat bedenken om iets niet te doen. Als je veel in je hoofd zit, kun je ten prooi vallen aan je eigen gedachtes. Één van de HB-kwaaltjes is ook het dusdanig iets willen uitdenken, dat je daarmee de motivatie verliest om het te gaan doen. Creëer daarom strakke deadlines en zorg ervoor dat je jezelf, of dat een ander, jou daaraan houdt.
Zorg voor een systeem waarmee je kunt toewerken naar een doel of droom dat verder in de toekomst ligt. Maak ook helder welke acties onderdeel zijn van jouw droom. Dan kun je gaan bepalen welke kleine stappen je te zetten hebt om daar te komen. Stippel de jaarplannen die je hebt uit zodat je gaat zien wat je daar nu al voor kunt doen.
Maak je motivatie helder. Soms zijn er dingen die gedaan moeten worden en die je echt zelf moet doen. Dingen die buiten je comfortzone liggen. Daarom is het belangrijk dat jij je richt op wat je wel wilt. Wat is de reden erachter? Waarom is het belangrijk dat je dit doet? Visualiseer vervolgens jouw ultieme superfijne uitkomst. Weet waarvoor je het doet.
—
Heb jij last van uitstellen? Wanneer wel en wanneer niet? Laat je het weten onder deze blog?
Heb jij het e-book over hoogbegaafdheid al gelezen?
Dat kun je gewoon gratis aanvragen:
Yes, ik wil graag dat e-book! Je ontvangt dan ook de wekelijkse HB updates gemakkelijk in je mail
Comments 18
Heel herkenbaar wat je schrijft. Ik doe alleen de dagelijkse dingen die nodig zijn. Omdat ik mijn dagelijks leven zo enorm efficiënt heb ingericht, is dit zeer eenvoudig.
Mij dromen die lijken vaak op grootheidswaanzin, het redden van de wereld, oplossen van ongelijkheid tussen arm en rijk en uitbannen van het teveel aan commercie. Ik heb deze dromen niet weggestopt, maar kan daar geen realistisch plan voor maken. Maw het contrast tussen mijn (pure, jonge) gevoel en dromen ligt veel te ver weg bij het realisme van mijn verstand. Hierdoor kom ik in een impasse, waardoor ik mijn dromen parkeer.
De psycholoog die mijn heeft geholpen bij het terugvinden van mijn gevoel zei ooit: “Niets MOET, alles MAG!”, maar hiermee loop ik vast omdat dit van mijn leven een puinhoop kan maken. Dat is natuurlijk gebaseerd op angst. Maar als ik mijn kind zijn gang kind laat gaan, ben ik snel door mijn geld en relatie heen.
Mijn therapeut heeft ook gezegd dat als ik mijn kind heb teruggevonden, er nog psychische groei zal plaatsvinden. Dit merk ik ook, maar gaat niet zo snel als ik wil, ik heb ook nog het ongeduld van een kleine jongen.
Recent heb ik mijn gevoel gewoon gevolgd en ben zeer risicovol gaan beleggen met veel geld om geld verdienen voor die betere wereld. Slechts 1500 verloren, omdat mijn ratio heeft gegrepen. Mijn kind heeft er wel van geleerd, denk ik.
Ik heb veel tijd nodig, want 49 jaar groei overgeslagen en ik heb gelukkig ook de tijd. Maar vaak denk ik laat die dromen maar, anders wordt het leven veel te wild. Lastig hoor!
Author
Bedankt voor je reactie Frank. Je hebt hele mooie dromen. Waarom knip je de dromen die je hebt niet in kleine stukjes? Je kunt misschien niet iedereen van de hele wereld redden maar je kunt wel de wereld van iemand redden. Misschien kun je het eerst projecteren in jouw eigen omgeving. Wie kun jij helpen om zijn/haar eigen leefomgeving te verbeteren?
Het terug vinden van jezelf, is een hele belangrijke stap, het vinden van jouw blauwdruk. Dat is ook een belangrijk onderdeel van de Insight, de persoon die je bent en wilt zijn vormgeven. Is dat waar je nu het meeste naar op zoek bent? Je bent altijd welkom om een gratis online masterclass te volgen. Via deze link kun je jezelf aanmelden op een moment wat voor jou uitkomt. https://giftedpeople.eu/gratis-masterclass/
Voor mijn werk hanteer ik een ruime tijd om iets voor te bereiden. Binnen die tijd moet het gebeuren, maar er is ruimte om te laveren tussen energiedips, angsten, andere activiteiten e.d. Het lukt me heel goed om gemotiveerd te blijven en te werken aan een goed product.
Waar ik echt moeite mee heb is de dagelijkse dingen. Post open maken, huishouden doen, een niet urgent en niet perse leuk mailtje doen, bewegen etc. Ze liggen over het algemeen ook buiten mijn comfortzone. Ze zuigen me leeg. Ik moet dan inderdaad goed kijken naar wat het me oplevert en dan nog kan er een lange aanloopperiode zijn.
Werken aan mijn dromen lukt wel goed. Ik heb geleerd om tussen al die gedachten, ideeen, mitsen & maren, en “ja maar het kan toch ook nog anders” door, gewoon te beginnen. Eén idee uitwerken tot een project. En mezelf de ruimte geven om het idee en het project te verfijnen tot ik denk dat het goed gaat werken. En met elk project zet ik een stap op het pad van mijn dromen, oftewel wat ik een fijn leven vind.
Author
Heb je ooit geprobeerd om een plan op te stellen voor de dagelijkse dingen die niet leuk zijn maar wel belangrijk (zoals het huishouden). Bijvoorbeeld door het op te delen in kleine stapjes?
Ik stel nu al jaren een universitaire studie uit. Faalangst is daar de grootste factor in. De idee dat ik tentamens moet halen en de twijfel of dat dan wel lukt, maakt dat ik dit uitstel.
Differentiëren en prioriteiten stellen hebben daar voor mij niks mee te maken.
Author
Wat jammer om te lezen Lilian… Om met je faalangst aan de slag te kunnen is het een proces van naar op jezelf op zoek gaan en jezelf vormgeven. Is dat waar je nu het meeste naar op zoek bent? Je bent altijd welkom om een gratis online masterclass te volgen. Via deze link kun je jezelf aanmelden op een moment wat voor jou uitkomt. https://giftedpeople.eu/gratis-masterclass/
Heel interessant dit. Ik dacht namelijk altijd dat uitstelgedrag geen kenmerk was van HB maar van ASS. Niet lang geleden hoorde ik iemand de theorie naar voren schuiven dat HB geen op zichzelf staand fenomeen is, maar een kenmerk van een (of meerdere) bepaalde vorm(en) van ASS (Asperger/High-Functioning Autism). Hoe zie jij dit, Adrienne?
Ik deel het belang van deze vraag.
Ik ben een hoogfunctionerend autist
(Asperger diagnose )
Bij een iq test kan disharmonie tussen verbaal en performaal de score onder 130 brengen.
Maar dan kun je nog steeds HB zijn.
De kenmerken van hoogbegaafdheid
en hoogfunctionerend autisme zijn
op vele punten aan elkaar gelijk.
Hoe meer ik hierover lees des te meer groeit het gevoel dat deze veronderstelling juist is.
Ik ben dus ook benieuwd naar de visie van Adrienne hieromtrent.
Ik ben deskundig op het gebied van hoogsensitiviteit en ook zelf hoogsensitief. Er is vastgesteld dat veel HBers hoogsensitief zijn. Hoewel er overeenkomsten zijn, is hoogsensitiviteit iets heel anders dan autisme. Een hoogsensitief persoon heeft namelijk veel empathie voor de mensen om zich heen. Dan is HB niet alleen een kenmerk van ASS.
“Een hoogsensitief persoon heeft namelijk veel empathie voor de mensen om zich heen”.
Is het wellicht ook een misvatting dat autistische mensen niet empatisch zijn?
Hoogsensitiviteit is een “Zijns kenmerk” van HB niet?
Maar (zeker)niet alle hoogsensitieven zijn HB.
Author
Bedankt voor je reactie Atika. Misschien is het interessant om deze blogs eens te lezen. https://giftedpeople.eu/misdiagnose/ en daarnaast het blog over de misvattingen rondom hoogbegaafdheid. Deze blog bestaat uit een 7-delige serie, mocht je het leuk vinden, genoeg stof 🙂 https://giftedpeople.eu/misvatting-5-je-kunt-niet-hoogbegaafd-zijn-en-daarnaast-een-leerbelemmering-of-stoornis-hebben/
Het meeste uitstelgedrag vertoon ik wanneer ik voor mezelf strakke deadlines creëer. Want dan bestaat de meeste kans dat ik al de dingen nog veel sneller moe ben dan anders, en dit geldt ook letterlijk, omdat ik bijna altijd moe ben, hetgeen betekent dat ik door een voortdurend gebrek aan voorspelbare energie de planning steeds weer overhoop moet gooien door de deadlines uit te stellen, dus tijd is gewoon een relatief begrip volgens mij (en volgens Albert Einstein).
Author
Fijn dat je reageert Yves, dankjewel voor het delen van je wijze Albert Einstein raad 🙂
Nog een toevoeging:
In geval van noodzakelijke actie,
tegen mijn gevoel in, steeg ik als het ware boven mijzelf uit en lukte de dingen wel.
Ik heb b.v. een aantal jaren straatvrees gehad.
Maar voor mijn werk moest ik toch “naar buiten”.
Dan ging de knop om en deed ik de dingen die nodig waren.
Daarna was alle energie weg en belandde ik in een diep gat.
Maar ik had het wel gedaan.
Dat helpt mij bij de vraagstukken van nu.
Author
Heftig Amy, hoe is het nu met je straatvrees? Heb je dit helemaal overwonnen aangezien je aangeeft gehad?
Ik stel uit wat ik niet direct nuttig vind en er daardoor geen zin in heb.
Voorbeeld: ik maak mijn post altijd direct open en ik betaal mijn rekeningen meteen.
Maar de post dan opruimen kan enkele weken duren.
Telefoontjes, waar ik al niet goed in ben, kan ik eindeloos uitstellen omdat ik er tegenop
zie.
Maar moet er direct iets worden geregeld dat van belang is dan doe ik het wel of ik kies de veilige weg van een appje of mail.
Maar dit zijn nog onschuldige voorbeelden.
Veel belangrijker is het uitstellen van initiatieven om dromen (doelen) te bereiken.
Vanuit faalangst en twijfel.
Ik heb mijn zoektocht naar mogelijke HB 10 jaar uitgesteld.
Vanuit twijfel, met een iq van 120 ben je toch niet hoogbegaafd.
Maar de meeste kenmerken kloppen wel.
Maar toch, steeds weer die twijfel.
En daarnaast, de hang naar perfectionisme.
Ik wil niet een beetje HB zijn of een zelfbedachte.
Nu ik eindelijk besloten heb om de zoektocht aan te vangen geeft dat enige rust
Maar vraagt het veel energie.
Vraag: Is dit ook niet een kwestie van goed differentiëren en prioriteren?
Author
Prioriteiten geven is zeker belangrijk maar er zijn veel HB’ers die een aantal dingen structureel blijven uitstellen. Daarom een blog hoe je hiermee het beste om kunt gaan 🙂