Als je kijkt naar alle plannen, ideeën en to-do’s die je hebt, is de kans groot dat er een aantal dingen zijn die je structureel uitstelt. Dat hoeft niet altijd een groot probleem te zijn. Sommige dingen zijn nu niet zo belangrijk om te doen. Of althans niet belangrijk genoeg. Als je deze uitstelt, zitten daar geen grote gevolgen aan. Maar misschien zijn er ook dingen die je nu uitstelt en die je wel zou moeten of willen doen. Dan vormt uitstellen een probleem voor je.  

Hoewel ook niet-hoogbegaafden last kunnen hebben van uitstelgedrag, zijn er wel een aantal kenmerken van hoogbegaafdheid die het risico vergroten dat je gaat uitstellen. Denk aan het groot dromen en het al snel zien van wat er nodig gaat zijn of wat er mis kan gaan. Daarbij kan het zijn dat je gevoeliger bent voor een bepaalde variant van uitstellen, terwijl je van een andere variant juist totaal geen last hebt. Misschien pak je bijvoorbeeld organisatorische taken meteen op, maar stel je het bellen van je energiemaatschappij al drie maanden uit. Of misschien wil je al een tijdje bezig met zelfonderzoek, maar ‘komt het er maar niet van’. 

Varianten van uitstellen  

Ik deel uitstellen vaak op in twee categorieën. 1: uitstellen van concrete plannen en acties en 2: uitstellen van dromen en doelen die verder in de toekomst liggen. Een belangrijk verschil tussen deze twee is de mate van urgentie en de mate van duidelijkheid over wat er precies gedaan moet worden.  

Zo is het plegen van een belangrijk telefoontje een concrete actie die je kunt inplannen. Je kunt de actie overzien en de mate van urgentie relatief simpel bepalen. Je kunt het dan nog steeds gaan uitstellen, maar de onderliggende oorzaak is dan dat je het bijvoorbeeld eng vindt. Misschien ben je bang voor de uitkomst of zie je ertegenop. Als je dit bij jezelf bemerkt, kun je gaan onderzoeken wat je nodig hebt om ondanks deze belemmeringen toch te doen wat je wilt of moet doen. 

Aan de andere kant van de balans staat een idee of een droom. Hiervan is het moeilijker om te bepalen wat er precies gedaan moet worden en het heeft vaak gevoelsmatig een lagere urgentie. Dat vergroot de kans dat het uitgesteld wordt. In je hoofd leeft de gedachte dat je er later nog tijd genoeg voor hebt. Omdat er geen moment komt waarop het af moet zijn, loop je het risico dat je dit oneindig lang gaat uitstellen.  

Wat stel je wel en niet uit? 

Als je last hebt van uitstelgedrag, is het slim om te bepalen welke dingen je precies uitstelt en waarom. Als hoogbegaafde wil je bijvoorbeeld graag voldoen aan de verwachtingen, zeker als je je veel aanpast. Als er onduidelijkheid is over de verwachtingen, ga je uitstellen. Of je ziet zoveel perspectieven over hoe iets zou moeten of kunnen, dat je niet weet waar te beginnen.  

Het kan bovendien zijn dat je bang bent iets fout te doen of dat je iets niet kunt waardoor je het uit de weg gaat. En het kan zijn dat je iets oncomfortabel vindt en het daarom aan de kant schuift. Dit kan een moeilijk gesprek met je partner of je baas zijn. Het kan ook het zelfonderzoek zijn omdat je het moeilijk vindt onder ogen te komen wat je echt wilt. Zeker als dit misschien totaal anders is dan wat je nu doet. 

Als hoogbegaafde zie je vaak daarnaast al meteen honderden beren op de weg. Dan wordt het in je hoofd zo groot dat je er maar niet meer aan begint. Aangezien je graag het nut van dingen inziet, komt uitstelgedrag bovendien voor als je iets niet nuttig vindt. Als je niet weet waarom je iets moet doen, of als je het niet interessant vindt. Ergens geen zin in hebben, is nog steeds een veelvoorkomende oorzaak van uitstelgedrag. 

Tegelijkertijd zullen er ook dingen zijn die je niet uitstelt. Onderzoek voor jezelf wat deze dingen zijn en wat maakt dat je deze niet uitstelt. Daardoor kun je de factoren gaan herkennen die jou in beweging kunnen zetten. Denk bijvoorbeeld aan deadlines waar je door anderen aan gehouden wordt. Of je ziet het belang in voor een dierbare. Als je helder hebt wat jou in beweging zet, kun je gaan onderzoeken hoe je dit gebruikt om andere dingen te doen die je wilt of moet doen. Je kunt bijvoorbeeld anderen vragen jou te houden aan een bepaalde deadline die je voor jezelf hebt opgesteld. 

Wat kun je doen? 

Onderzoek allereerst wanneer je het meest last hebt van uitstellen. Op welke momenten en met welke activiteiten. Wat zijn de overeenkomsten? Onderzoek daarna wanneer je vrijwel geen last hebt van uitstellen. Wat zijn daar de overeenkomsten? Denk vervolgens na over wat je kunt doen om die factoren toe te voegen aan de activiteiten die je nu steeds uitstelt. 

Voeg urgentie toe. Geef jezelf zo min mogelijk tijd om ergens over na te denken. Hoe meer tijd je hebt om ergens over na te denken, des te meer je gaat twijfelen, des te meer angsten je tegenkomt en des te meer redenen je gaat bedenken om iets niet te doen. Als je veel in je hoofd zit, kun je ten prooi vallen aan je eigen gedachtes. Één van de HB-kwaaltjes is ook het dusdanig iets willen uitdenken, dat je daarmee de motivatie verliest om het te gaan doen. Creëer daarom strakke deadlines en zorg ervoor dat je jezelf, of dat een ander, jou daaraan houdt. 

Zorg voor een systeem waarmee je kunt toewerken naar een doel of droom dat verder in de toekomst ligt. Maak ook helder welke acties onderdeel zijn van jouw droom. Dan kun je gaan bepalen welke kleine stappen je te zetten hebt om daar te komen. Stippel de jaarplannen die je hebt uit zodat je gaat zien wat je daar nu al voor kunt doen. 

Maak je motivatie helder. Soms zijn er dingen die gedaan moeten worden en die je echt zelf moet doen. Dingen die buiten je comfortzone liggen. Daarom is het belangrijk dat jij je richt op wat je wel wilt. Wat is de reden erachter? Waarom is het belangrijk dat je dit doet? Visualiseer vervolgens jouw ultieme superfijne uitkomst. Weet waarvoor je het doet.

— 

Heb jij last van uitstellen? Wanneer wel en wanneer niet? Laat je het weten onder deze blog? 

Heb jij het e-book over hoogbegaafdheid al gelezen?
Dat kun je gewoon gratis aanvragen:

Yes, ik wil graag dat e-book! Je ontvangt dan ook de wekelijkse HB updates gemakkelijk in je mail

Download het gratis e-book over hoogbegaafdheid

Als hoogbegaafde heb je een andere wijze van denken, leren, ontwikkelen en communiceren. In het uitgebreide e-book ‘Hoogbegaafdheid, het is meer dan je denkt’ wordt uitgelegd wat hoogbegaafdheid precies is en de eigenschappen die erbij horen. Download het e-book nu gratis.

SCHRIJF JE IN VOOR DE WACHTLIJST

We sturen je ook meteen het speciale Insight Magazine toe!

Je bent nu ingeschreven voor de wachtlijst van Insight. Je wordt vanaf nu op de hoogte gehouden

Meld je hier aan voor de wachtlijst

Gelukt, je staat nu op de wachtlijst

Download de extra tools en worksheets van principe 2

You have Successfully Subscribed!

Download de extra tools en worksheets van principe1

You have Successfully Subscribed!

Download de extra tools en worksheets van principe3

You have Successfully Subscribed!

SCHRIJF JE IN VOOR DE WACHTLIJST

We sturen je ook meteen het speciale Insight Magazine toe!

Je bent nu ingeschreven voor de wachtlijst van Insight. Je wordt vanaf nu op de hoogte gehouden