Op een mooie zomeravond sta je op een prachtige boot midden op zee te staren naar de zonsondergang. En dan ineens, zie je vanuit je ooghoeken iemand overboord vallen!
Gelukkig komen er meteen twee mannen aangerend in oranje vestjes. Ze staan klaar om de reddingsboei toe te gooien, maar net voor ze de reddingsactie inzetten, zegt die ene vent tegen die andere: ‘oh, joh, helemaal niet nodig, die dame in het water kan gewoon zwemmen, die redt zichzelf wel’.
Dan zou je mond openvallen van verbazing toch?
Op de boot blijven of zelf zwemmen
Daar waar gezien wordt dat hoogbegaafden anders zijn, wordt er vaak nog gedacht dat er niets voor geregeld hoeft te worden. Van hoogbegaafden wordt verwacht dat zij hun eigen oplossingen wel creëren, want ‘ze zijn toch zo slim?’. Maar daarmee wordt iets heel onwenselijks gecreëerd. Namelijk een situatie waarin je als hoogbegaafde kunt kiezen tussen meedoen, je aanpassen, of buiten de boot vallen en zwemmend een andere koers varen. Maar in dat laatste geval sta je er dan wel alleen voor.
Bovendien wordt het je van jongs af aan ingeprent dat je alleen iets kunt maken van je leven als je op de boot blijft, als je doet zoals de rest ook doet. Maar hoe hard je dat ook probeert als hoogbegaafde, je voelt gewoon dat het niet klopt. En, hoe harder je het probeert, des te vermoeiender het wordt. Tot het op is. Het voelt dan eigenlijk alsof je op de boot aan het verdrinken bent.
Indeling op begaafdheden
We zijn in onze samenleving niet allemaal hetzelfde. En omdat we niet hetzelfde zijn, zijn we gebaat bij andere omgevingen. Een omgeving die past bij de manier waarop jij je ontwikkelt, passend bij de functie die jij te vervullen hebt. Binnen de samenleving kunnen we aan de hand van begaafdheden een indeling maken om dit te verduidelijken.
Het grootste gedeelte van de samenleving bestaat uit mensen met normale/gemiddelde begaafdheden. Omdat het de grootste (homogene) groep is, zijn hier ook de meeste van onze instanties, scholen en organisaties op ingericht.
Naast de ‘normaal begaafden’ kennen we ook de groepen ‘minderbegaafden’ en ‘zwakbegaafden’. Daar waar de minderbegaafden tot op zeker hoogte nog wel de aansluiting kunnen maken met de normale samenleving, geldt dit niet voor de groep zwakbegaafden. Er zijn daarom voor deze groep speciale instanties, scholen en organisaties opgericht, zodat ook zij worden voorzien in hun ontwikkel- en levensbehoeften.
We kunnen als laatste nog twee groepen hoogbegaafden onderscheiden. De eerste groep omvat de ‘schoolse/slimme hoogbegaafden’. Als de term ‘hoogbegaafd’ binnen het onderwijs valt, worden vooral de studenten die het goed doen door leerkrachten aangewezen als hoogbegaafd. Deze groep ‘slimme begaafden’ hebben veelal interesses die binnen de schoolse kaders aan bod komen. Vaak gaat dat gepaard met hoge motivatie en hoge cijfers.
De schoolse begaafden zijn de mensen waarvan we zeggen dat ze erg slim zijn, een hoog IQ hebben; de professoren. Zij kunnen over het algemeen voldoende de aansluiting vinden met de normale samenleving. Voor hen is het belangrijk dat, en ook voldoende als zij geprikkeld worden met verdieping, verbreding en versnelling. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een plusklas waarbij er verbreding wordt geboden in de vorm van Spaanse les.
De meer onbekendere groep hoogbegaafden is de groep die ik vaak de ‘creatief begaafden’ noem. Deze creatief begaafden zullen zich niet snel (hoog)begaafd noemen. Hun school carrière verloopt veelal moeizaam en eindigt vaak genoeg in vroegtijdig schoolverlaten al dan niet gecombineerd met gedragsproblemen en emotionele problemen zoals boosheid en depressie. De groep creatief begaafden beslaat slechts zo’n 2.5% van de totale samenleving.
De creatief begaafden kunnen vanwege hun anders denken en anders zijn, vaak moeilijk de aansluiting vinden met de samenleving. Toch wordt van hen verwacht dat zij zichzelf dusdanig aanpassen en inpassen om gewoon ‘mee te kunnen doen’. Voor deze groep worden namelijk geen aparte scholen en organisaties gecreëerd. Zij “redden” zichzelf wel ;).
Overigens is wat ik beschrijf geen weergave van betere en mindere mensen. De termen laag- en hoogbegaafd worden soms onterecht gekoppeld aan een vorm van hiërarchie, maar niemand is minder of meer dan een ander.
Ieder een eigen functie
Ik geloof heel sterk dat ieder mens een eigen functie heeft. Een functie die alleen jij kunt vervullen. Jij hebt namelijk een unieke combinatie van potentie, aanleg, interesses en mogelijkheden.
Voor sommige mensen in de samenleving ligt de nadruk van deze functie vooral op het meedoen met en het onderhouden van wat er is. En voor sommige mensen is hun functie vooral gericht op het veranderen, vernieuwen en verbeteren van wat er is. Beide belangrijk voor een goed functionerende samenleving.
Het zal je vast niet verbazen als ik je vertel dat de creatief hoogbegaafden vooral in de tweede categorie vallen. Zij staan namelijk anders in de wereld en kunnen met hun andere zienswijze zien wat er kan zijn en wat er nu nog mist. De kracht van de creatief begaafden is o.a. dat zij op andere wijze tegen dingen aankijken, kunnen zien wat er nog niet is en dat zij d.m.v. vernieuwing en verbetering de samenleving voort kunnen brengen. Zij staan voor innovatie; verbetering van het bestaande of het ontwikkelen van iets geheel nieuws.
De normaal begaafden zijn juist gericht op het in stand houden van de samenleving, het onderhouden van het fundament. Ook dit is belangrijk want dat geeft een gevoel van rust en geborgenheid. Als alles continu zou veranderen, zou dit veel gevoelens van onrust en onzekerheid meebrengen met de daarmee samenhangende chaos. De creatief begaafden zijn er om verder te bouwen op dat fundament en daarmee de samenleving vooruit te helpen.
De verschillende groepen in de samenleving vertegenwoordigen functies en rollen die aanvullend zijn aan elkaar. Dit kan echter alleen worden benut als ieder mens de juiste ondersteuning krijgt, passend bij hun eigen levensvisie en missie. Het is daarom voor de samenleving cruciaal om ook de creatief begaafden te erkennen en hen een passende omgeving te bieden waar zij hun talenten en kwaliteiten kunnen ontwikkelen. Gebeurt dit niet, dan gaan deze talenten verloren en mist de samenleving de kansen die verandering en vernieuwing meebrengen.
Albert Einstein zei al mooi: ‘you cannot solve a problem with the same level of thinking that created it’. Als andersdenkende hoogbegaafde kun je alleen al daarom van grote waarde zijn. Door andere vragen te stellen, door jouw unieke zienswijze te delen, door te geloven in de kracht van het anders zijn.
Bij een andere functie hoort ook een andere weg
Om even in de boottermen te blijven. De boot waar jij op zit is niet de enige boot. Daar kom je alleen pas achter wanneer jij om je heen gaat kijken. Wanneer je gaat vertrouwen op jouw intuïtie die al heel lang roept ‘he joh, hier klopt iets niet hoor, volgens mij gaan we de verkeerde kant op’.
Het is namelijk niet de bedoeling dat jij je aanpast of doet zoals de rest. Aanpassen betekent dat je een significant onderdeel van jouw persoonlijkheid onderdrukt waardoor je niet in staat bent om te doen wat voor jou de bedoeling is. Dan gaat jouw uniekheid verloren en kun je jouw functie niet meer vervullen. Door te doen wat bij jou past, kun je juist de meeste waarde bieden aan de wereld om je heen
Jij beloopt als hoogbegaafde een andere route op weg naar jouw bestemmingen. Maar dat betekent niet dat je aan je lot moet worden overgelaten of dat je het dan zelf maar moet zien te redden. Het is cruciaal dat je als hoogbegaafde de ruimte krijgt om jouw unieke inzichten te kunnen uitwerken en om jouw potentieel tot uiting te laten komen en ook dat je daar in gesteund wordt.
Daar ligt een rol voor ons allemaal weggelegd. Of eigenlijk een opdracht. De opdracht om jouw medemens het leven te gunnen dat zij voor zichzelf wensen in plaats van het leven dat jij denkt dat goed is. Om jouw medemens de ruimte te geven hun eigen weg te kiezen en te belopen, en, om er samen iets leuks van te maken.
Want in de woorden van Ram Dass: ’we’re all just walking each other home’.
En zo is het.
Dus. Samenvattend.
We hebben allemaal een eigen functie te vervullen en het is belangrijk dat we daarvoor de ruimte, de juiste omgeving en de mogelijkheden krijgen. Zo kunnen we de talenten in onze samenleving optimaal benutten. Uiteindelijk heeft iedereen het nodig om in zijn of haar reis gesteund te worden en om te kunnen zijn wie ze zijn.
IN DE REEKS MISVATTINGEN:
Misvatting #1: hoogbegaafden zijn altijd succesvol in school- en werkomgevingen
Misvatting #2: alle hoogbegaafden zijn hetzelfde
Misvatting #3: alleen een IQ test bepaalt of je hoogbegaafd bent
Misvatting #4: als hoogbegaafde ben je overal goed in
Misvatting #5: je kunt niet hoogbegaafd zijn en daarnaast een leerbelemmering of stoornis hebben
Misvatting #6: hulpverleners hebben genoeg kennis om misdiagnoses te voorkomen
Heb jij mijn E-book over hoogbegaafdheid al gelezen?
Die kun je hier gratis aanvragen!