Dit is voor mij een moeilijk artikel om te schrijven. Moeilijk omdat ik weet dat hulpverleners hun werk zijn gaan doen omdat ze mensen willen helpen. En in dit artikel ga ik beschrijven waarom sommige hulpverleners, zelfs met de allerbeste intenties, een onwenselijke situatie creëren. Een situatie waarbij hoogbegaafden ontnomen worden van het allerbelangrijkste puzzelstukje dat zij nodig hebben om te kunnen zijn wie ze zijn en om te kunnen doen wat ze te doen hebben.

Dus vooropgesteld dat ik immens veel respect heb voor mensen die zich dagelijks committeren aan het helpen van mensen, weet ik ook dat het onderwerp hoogbegaafdheid tijdens de meeste studies weinig aan bod komt. En ik weet ook dat hoogbegaafden gedrag kunnen vertonen dat gezien kan worden als kenmerken van een stoornis. Zoals James Webb in het interview vertelt wat ik in april met hem deed: ‘hulpverleners lijken steeds minder tolerant te worden als het gaat om de eigenaardigheden van hoogbegaafden’.

Zo wordt bijvoorbeeld de psychomotorische overprikkelbaarheid (de behoefte om te bewegen) benoemd als ‘te druk’ of ‘kan niet stilzitten’ en daarom gelabeld als een probleem. Als je met iets bezig bent dat jouw aandacht en interesse heeft, dan kun jij jezelf daar waarschijnlijk zo in verliezen, dat de wereld om je heen kan vergaan zonder dat je iets doorhebt. Ook dat wordt nog weleens benoemd als symptoom van een stoornis.

Het onderscheid tussen een stoornis en tussen hoogbegaafdheid is soms moeilijk te maken. Het kan, zoals je hebt kunnen lezen in misvatting #5, ook samen voorkomen. Dat maakt het vaststellen van hoogbegaafdheid en/of een gedragsstoornis een wat ingewikkelder proces. Samen met ontbrekende informatie, leidt dat tot veel misdiagnoses. En, dat is niet nodig. Als je namelijk weet wat de belangrijkste kenmerken van hoogbegaafdheid zijn en hoe het tot uiting komt in je leven, dan wordt hoogbegaafdheid veel makkelijker te herkennen.

Daar hoor je ook niet thuis.

Juist de eigenaardigheden maken hoogbegaafden tot wie ze zijn. Daarom is het vooral belangrijk om ervoor te zorgen dat jij je in een omgeving bevindt waar jouw eigenaardigheden geaccepteerd en gewaardeerd worden.

Helaas functioneren nog veel hoogbegaafden in een omgeving die niet past en niet aansluit op de ontwikkelbehoeften of wensen. En wat niet past gaat altijd wringen. Iemand die in een hoekje wordt geduwd, gaat vanzelf terugduwen. Veel “problemen” ontstaan daarom ook omdat je als hoogbegaafde in een omgeving functioneert die niet past bij jou en jouw uniekheden. Hierdoor worden ook bepaalde emoties heftiger.

Je kunt bijvoorbeeld last hebben van boosheid, je overprikkeld voelen, vaker vermoeid zijn of somber. Allemaal signalen dat de omgeving niet past en dat mensen over jouw grenzen heen gaan. Dan is er dus geen sprake van een stoornis, maar van een omgevingsprobleem. Je zult merken dat je hier in omgevingen die wel bij jou passen, geen last van hebt.

Als jij een ‘druk’ karakter hebt, hoeft dat ook niet meteen te betekenen dat je ADHD hebt. Het wordt alleen als lastig gezien wanneer jij moet functioneren op plekken waar je vooral rustig moet doen. Maar daar hoor je ook helemaal niet thuis! Je hebt het juist nodig dat je jouw bewegelijkheid kwijt kunt.

Daarom is het altijd heel belangrijk dat de omgeving wordt meegenomen in de beoordeling of er sprake is van een stoornis. En ook, dat jij ervoor kiest om op zoek te gaan naar omgevingen die passen bij wie jij bent en wat jij in deze wereld te doen hebt.

Leven op de middelmaat staat jouw grootsheid in de weg

In mijn werk met hoogbegaafden kom ik verdrietig veel voorbeelden tegen die aangeven hoe groot de impact is van het niet weten dat je hoogbegaafd bent. De impact van een misdiagnose, de impact op je leven en je zelfbeeld, op je werk en je relaties.

Het raakt mij dat ik vaak hoor en zie dat hoogbegaafden een misdiagnose krijgen omdat er een gebrek is aan de juiste informatie op de plekken waar deze informatie het allerbelangrijkste is. Ik zie, lees over en kom bijna dagelijks volwassenen tegen die jarenlang hebben rondgelopen met de overtuiging dat ze een stoornis hebben. En vervolgens lopen ze alsnog vast omdat er ofwel helemaal geen sprake is van een stoornis, of omdat er sprake is van zowel een stoornis als hoogbegaafdheid.

Het raakt mij dat ik volwassenen tegenkom die jarenlang op de middelmaat hebben geleefd omdat ze ervan overtuigd zijn geraakt dat er niet meer in zit. Dat ze minder zijn, dom zijn, dat ze een probleem hebben en zelfs medicatie gebruiken voor een stoornis die ze niet hebben. Terwijl ze tegelijkertijd het gevoel hebben dat er iets mist, iets niet klopt in hun leven. Het gevoel dat ze er niet alles uithalen, het gevoel dat ze niet meer echt weten wie ze zijn en wat ze leuk vinden.

Het raakt mij dat hoogbegaafden zo veel meer uit zichzelf en het leven kunnen halen en dat het vaak een simpele kwestie is van de juiste informatie over zichzelf krijgen. Want als niet gemiddelde hoogbegaafde, moet je ook vooral niet gemiddeld doen. Een leven op de middelmaat staat jouw grootsheid in de weg. Als je voelt dat er meer in zit, ga er dan meer uithalen. Want echt waar, je weet zelf dondersgoed als je niet de juiste dingen aan het doen bent en als je meer kan dan wat er nu uitkomt.

Dus. Samenvattend.

Helaas, er is nog veel onwetendheid bij hulpverleners over hoogbegaafdheid. Zorg er daarom voor dat je zelf ook op onderzoek uit gaat en mensen inschakelt die wel verstand hebben van hoogbegaafdheid. En, zoek naar de omgevingen waarin jij jouw grootsheid kunt laten zien.

IN DE REEKS MISVATTINGEN:

Misvatting #1: hoogbegaafden zijn altijd succesvol in school- en werkomgevingen

Misvatting #2: alle hoogbegaafden zijn hetzelfde

Misvatting #3: alleen een IQ test bepaalt of je hoogbegaafd bent

Misvatting #4: als hoogbegaafde ben je overal goed in

Misvatting #5: je kunt niet hoogbegaafd zijn en daarnaast een leerbelemmering of stoornis hebben

Misvatting #6: hulpverleners hebben genoeg kennis om misdiagnoses te voorkomen

Misvatting #7: hoogbegaafden kunnen zich gewoon aanpassen en redden zichzelf wel

Vind je deze ‘misvattingen over hoogbegaafdheid’ reeks interessant? En ontvang je graag meer info over hoogbegaafdheid, mooie verhalen en inspiratie gewoon in je e-mailbox? Meld je dan hier aan. Ontvang je meteen gratis het ebook over hoogbegaafdheid.