Regelmatig ontvangen wij vragen over wanneer je hoogbegaafd bent en in welke mate intelligentie daar een factor in is. We krijgen vragen als: ‘Uit mijn IQ-score test kwam een score van 127, dus dan ben ik niet hoogbegaafd, toch? Maar ik herken me zo in de kenmerken’.

We horen ook regelmatig verhalen van mensen die lange tijd hoogbegaafdheid zelfs aan de kant hebben geschoven omdat het jaren geleden niet bleek uit de IQ-test. En ondertussen blijf je dan zoeken naar antwoorden op de verkeerde plekken.

Het klopt dat hoogbegaafdheid een bovengemiddeld IQ meebrengt en een bovengemiddelde potentie op bepaalde vlakken. Daarom wordt vaak de IQ-test gebruikt om hoogbegaafdheid te identificeren.

Als er uit een officieel erkende IQ-test een IQ van boven de 130 komt, kan hoogbegaafdheid officieel vastgesteld worden. We spreken overigens over vaststellen en niet over een diagnose omdat hoogbegaafdheid geen stoornis is.  

Hoogbegaafdheid is meer dan een hoge IQ score

Alleen een hoge IQ-score maakt echter nog niet hoogbegaafd. Als hoogbegaafde zit je namelijk fundamenteel anders in elkaar en die bedrading in jouw mooie hersenpan loopt anders dan bij niet-hoogbegaafden. En dat voel je ook. Niet iedereen begrijpt jouw gevoel voor humor, of waarom jij je ‘zo druk maakt’ over wereldse problemen of intens kunt reageren op onrechtvaardigheid.

Niet iedereen begrijpt dat je sneller overprikkeld raakt en complexere en intense emoties hebt. En soms, begrijp je daar misschien zelf ook niet zo veel van. 

Hoogbegaafdheid is vooral een samenspel tussen intelligentie en zijnskenmerken. Meer over deze zijnskenmerken ontdek je ook in het gratis e-book over hoogbegaafdheid. Daar komt bij dat jij je niet in alle kenmerken hoeft te herkennen om hoogbegaafd te kunnen zijn.

Er is geen simpele checklist die je kunt afvinken. Daarom is het vooral belangrijk dat je kijkt naar de kenmerken waar jij je wel in herkent en wat dat voor jou betekent en jouw weg. Dat is uiteindelijk waar het om gaat; dat je het ziet als iets wat je kunt gebruiken om jezelf beter te leren kennen. Een aantal kenmerken die bij hoogbegaafde volwassenen en kinderen naar voren komen:

• Voorsprong in de ontwikkeling
• Snel kunnen denken en schakelen
• Ongebruikelijk goed geheugen
• Leergierig en breed geïnteresseerd
• Sterke fantasie en creativiteit
• Sensitief en intensief
• Sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel

Is een IQ-test nodig om hoogbegaafdheid vast te stellen?

De IQ-test is een meetinstrument en een manier om hoogbegaafdheid vast te stellen. Veel mensen zien het als een manier om hun hoogbegaafdheid te kunnen bewijzen. Misschien voelt het alsof je dan pas mag vinden en zeggen dat je hoogbegaafd bent.

Maar hoogbegaafdheid komt niet altijd naar voren in een IQ-test. Sommige hoogbegaafden scoren zelfs laag op een IQ-test, ook al hebben ze een hoog IQ. Intelligentie is namelijk meer dan de IQ-score die uit een IQ-test komt.

Een IQ-test is ook een momentopname. Dat is belangrijk om te onthouden. Want als je net op dat moment niet in staat bent om een goede prestatie te leveren omdat je gemoedstoestand wat minder is, zul je dat zien in de score die uit de IQ-test rolt. Maar dat verandert niet de mate waarin je hoogbegaafd bent. 

Veel hoogbegaafden scoren bovendien lager op IQ-testen omdat ze de vragen anders interpreteren of er te moeilijk over nadenken. Het ligt er ook aan wie de IQ-test afneemt. Hoe voel jij je bij deze persoon? En heeft deze persoon wel kennis over hoogbegaafdheid zodat hij of zij dat kan meenemen in het afnemen van de test? 

Onze zienswijze is dat een IQ-test hoogbegaafdheid wel kan bevestigen, maar niet kan ontkrachten. Lees bijvoorbeeld ook het artikel ‘Hoogbegaafdheid is meer dan alleen een bovengemiddelde intelligentie’. Met een IQ-score van, bijvoorbeeld 127 (officieel ben je dan meerbegaafd), kun je dus toch hoogbegaafd zijn.

Wij zien een IQ-test ook niet als noodzakelijk, tenzij je het “officieel” wilt laten vaststellen. Want als het voor jou fijn is, dan kun je natuurlijk een IQ-test doen. Maar laat de test dan wel afnemen door iemand met ervaring op gebied van hoogbegaafdheid. Die kan dan ook rekening houden met de factoren die hoogbegaafdheid meebrengt. 

Laag IQ maar toch hoogbegaafd?

Het is belangrijk te realiseren dat je als hoogbegaafde niet altijd op een IQ test als zodanig zal scoren. Er zijn diverse factoren die hierop van invloed kunnen zijn. Je kunt bijvoorbeeld vermoeid zijn, slecht geslapen hebben of verkouden zijn. Daarnaast speelt de relatie met de tester een grote rol; als er geen klik is of je voelt je niet op je gemak, kan dit de resultaten beïnvloeden.

Ook faalangst kan een rol spelen en je kunt je gaan aanpassen aan de verwachtingen van de tester. Je vertoont dan sociaal wenselijk gedrag, zonder dat de tester dit doorheeft. Het kan ook voorkomen dat je onderpresteert tijdens de test. Ten slotte kan er sprake zijn van een leer- en/of ontwikkelingsstoornis die de resultaten beïnvloedt. Het is dus van groot belang om deze verschillende factoren in overweging te nemen bij het interpreteren van de testresultaten van een hoogbegaafde.

Zie een IQ-score niet als leidend

Voordat je overweegt om jezelf te laten testen, vraag jezelf eerst af wat het belang is van een IQ-test. Is het omdat je iets aan iemand hebt te bewijzen? Weet dat het uiteindelijk gaat om de kenmerken waar jij je in herkent en wat dat voor jou betekent. Het label is veel minder interessant. Het gaat erom dat jij jezelf beter leert begrijpen.

Aangezien IQ-scores niet voldoende zijn om te bepalen of je wel of niet hoogbegaafd bent, is het vooral belangrijk dat je er over blijft lezen, praat erover, verdiep je erin. Lees ook het artikel ‘Ben ik hoogbegaafd?’.

Onze hoogbegaafdheid test kan jou daarnaast ook meer inzicht geven in de andere kenmerken van hoogbegaafdheid en in hoeverre deze herkenning bieden voor jou.

Een IQ van 130 of hoger is, zoals gezegd, slechts een onderdeel van hoogbegaafdheid, de kenmerken van hoogbegaafdheid reiken een stuk verder. En hoogbegaafdheid kan ook per hoogbegaafde weer verschillend tot uiting komen. Alle factoren die meespelen in het tot uiting komen van bepaalde kenmerken van hoogbegaafdheid maken het logischerwijs lastiger om te bepalen of er sprake is van hoogbegaafdheid.