Vanuit Gifted People richten we ons al jaren op hoogbegaafdheid, wat het is en wat het niet is. Maar we krijgen ook regelmatig de vraag wat meerbegaafdheid is en wat dan de verschillen zijn met hoogbegaafdheid. Dat en meer ontdek je in dit artikel.

Daarvoor is het allereerst nodig om te begrijpen dat onze samenleving bestaat uit mensen met verschillende begaafdheden en verschillende intelligentieniveaus. Als we de samenleving opdelen op basis van deze begaafdheden, dan ontstaat onderstaande grafiek.  

De grootste groep mensen in onze samenleving bestaat uit normaal begaafden en deze vind je in het midden van deze grafiek. De groep hoogbegaafden vinden we helemaal aan de rechterkant van de grafiek. En tussen de normale samenleving en de hoogbegaafden in, vind je de groep meerbegaafd.

Meerbegaafdheid houdt in dat je een hogere intelligentie hebt dan de gemiddelde samenleving, maar niet hoog genoeg om hoogbegaafd te zijn. Je bent meerbegaafd als jouw intelligentie tussen de +/- 120-129 inligt. Je bent hoogbegaafd als jouw intelligentie boven de 130 ligt.

Wat zijn de overeenkomsten tussen meerbegaafdheid en hoogbegaafdheid?

De belangrijkste overeenkomst van meerbegaafdheid met hoogbegaafdheid ligt in ieder geval in het feit dat beiden gekenmerkt worden door een bovengemiddelde intelligentie. Dat brengt ook bepaalde uitingen mee die overlap vertonen. Zo zijn meerbegaafden ook leergierig, nieuwsgierig en geïnteresseerd en ze zijn sneller en intenser dan leeftijdsgenoten.

Een andere belangrijke overeenkomst is dat zowel meerbegaafden als hoogbegaafden een andere omgeving nodig hebben om tot ontwikkeling te komen. Al is bij meerbegaafden in de schoolse omgeving een kleine aanpassing vaak al voldoende. Denk aan verdieping of verbreding van de lesstof.

In de sociale omgeving zullen meerbegaafden, net als hoogbegaafden, het beste aansluiting vinden met gelijkgestemden. Al is dat voor meerbegaafden iets makkelijker omdat het aantal meerbegaafden in het onderwijs en werkomgeving iets groter is. Een groter percentage van de samenleving is namelijk meerbegaafd (ongeveer 7%). En meerbegaafden kunnen nog iets gemakkelijker de aansluiting maken met mensen met normale begaafdheden.

Zowel meerbegaafden als hoogbegaafden hebben overigens het vermogen om goed te leren, als ze passend ondersteund worden. Meerbegaafden leren ook sneller dan gemiddeld, maar hebben soms nog wel meer herhaling nodig dan hoogbegaafden.

Wat zijn de verschillen tussen meergaafd en hoogbegaafd zijn?

Aangezien meerbegaafdheid en hoogbegaafdheid nog best wat overlap vertonen, kan het moeilijk kan zijn om te herkennen of er sprake is van meerbegaafdheid of van hoogbegaafdheid. Als je bijvoorbeeld een IQ-test doet en daar komt een score van 129 uit, zou dat betekenen dat je meerbegaafd bent. Maar dat is een beetje te zwart-wit.

Daarom is het belangrijk om de (nuance)verschillen te leren herkennen. Hoogbegaafdheid kenmerkt zich namelijk ook door andere factoren. Denk aan het gevoel van anderszijn, het intenser ervaren van de wereld om je heen en je eigen binnenwereld. En denk aan het sneller denken en voorlopen in je ontwikkeling.

• Bij een IQ-score van 129 waarbij jij jezelf ook herkent in de kenmerken anders, intens en snel, wat wij bij Gifted People omschrijven als de hoofdkenmerken van hoogbegaafdheid, is dus nog steeds de kans aanwezig dat je hoogbegaafd bent. Bovendien komt een IQ-score niet altijd juist uit een IQ test. Daarover meer in dit artikel: ‘De rol van intelligentie in hoogbegaafdheid’. 

• Een ander belangrijk verschil tussen meerbegaafd en hoogbegaafd is de intensiteit. Meerbegaafden zijn al iets intenser, maar hoogbegaafden zijn nog veel intenser in de beleving van hun emoties en soms ook in de uiting daarvan. Ze zijn intenser in het opnemen van informatie (als het hen interesseert). En ze zijn intenser in wat ze doen. Hoogbegaafden kunnen iets vol overgave doen, soms zelfs lijkend obsessief.

• Voor hoogbegaafden is het daarnaast vele malen lastiger om de aansluiting te maken met mensen met gemiddelde begaafdheden, omdat ze hier verder vanaf liggen. Hoogbegaafden lopen bovendien qua ontwikkeling dusdanig voor op klasgenoten en leeftijdsgenoten dat ze minder raakvlakken en interesses delen met leeftijdsgenoten. Ze zoeken dan vaak het contact met oudere jongeren of volwassenen.

Kenmerken meerbegaafdheid bij kinderen

Een hogere intelligentie zorgt ervoor dat een meerbegaafd kind, net als een hoogbegaafd kind, sneller en complexer kan denken dan een normaal begaafd kind. Dit heeft invloed op hoe ze de wereld bekijken en beleven.

Meerbegaafde kinderen behoren vaak tot de top van de klas omdat ze slimmer zijn dan kinderen met normale begaafdheden. Tegelijkertijd kan een meerbegaafd kind nog steeds goed mee in de manier van lesgeven en de lesstof en heeft hij of zij soms maar een kleine aanpassing nodig om geprikkeld te blijven binnen het curriculum. Bovendien is een meerbegaafd kind vaak geïnteresseerd in de lesstof, daarom vaak oplettend en gefocust in de klas en daarmee in staat om de lesstof goed tot zich te nemen.

Meerbegaafde en hoogbegaafde kinderen presteren op school vaak minder

Bij hoogbegaafde kinderen is dit bijvoorbeeld veel minder het geval. Zij kunnen soms net zo goed bovengemiddeld presteren, maar dat is voor een groot deel afhankelijk van de mate waarin een hoogbegaafd kind zich interesseert voor de lesstof. En dit is niet altijd het geval. Meerbegaafde kinderen doen het daarom op school vaak beter dan hoogbegaafde kinderen. En meerbegaafde kinderen hebben ten opzichte van hoogbegaafde kinderen beter geleerd om door te zetten en om te gaan met faalervaringen. Zij hebben namelijk meer moeite moeten doen om de lesstof te beheersen.

Meerbegaafde kinderen zijn daarnaast meestal tevreden met de eigen prestaties terwijl een hoogbegaafd kind kritisch is en blijft op zichzelf.

Wanneer je twijfelt over of je kind meerbegaafd of hoogbegaafd is, kan een intelligentietest gedaan worden. In dit artikel lees je meer over de voor- en nadelen: ‘De voor- en nadelen van hoogbegaafdheid testen bij je kind’. Omdat er zijn veel factoren zijn die een meting van IQ negatief kunnen beïnvloeden. Denk aan faalangst of het te complex nadenken over bepaalde vragen, is het belangrijk om ook de zijnskenmerken van hoogbegaafdheid mee te nemen in het onderzoek en op basis daarvan te bepalen wat jouw kind nodig heeft.

Meer over hoogbegaafde kinderen?

Meer over hoogbegaafde kinderen vind je in dit artikel: ‘Hoogbegaafdheid bij kinderen: kenmerken en gedrag’.