Hoe kunnen we helpen?
Hoogbegaafdheid en liefdesrelaties
Wanneer je herkenning vindt in hoogbegaafdheid, dan heeft dat invloed op en hoe je in de relaties die je hebt met elkaar omgaat en wat de onderlinge verwachtingen zijn. Als hoogbegaafde ben je bijvoorbeeld geneigd om hoge verwachtingen te hebben van de mensen om je heen, die niet altijd even realistisch zijn. Dit kan daardoor leiden tot het onnodig beëindigen van vriendschappen. Het kan er ook toe leiden dat je relatieschuw wordt of gaat geloven dat je niet in staat bent om succesvolle relaties aan te gaan. Hoogbegaafdheid heeft ook invloed op de manier waarop je een relatie aangaat. Zo kan het voor jou als hoogbegaafde bijvoorbeeld lastig zijn om een geschikte partner te vinden omdat jouw partnervoorkeur verschilt van niet-hoogbegaafden. Als hoogbegaafde hecht je bijvoorbeeld meer waarde aan de intelligentie van een potentiële partner.
Aangezien zo’n 2,5% van de bevolking hoogbegaafdheid is, brengt dit automatisch mee dat het aantal geschikte partners op de relatiemarkt een stuk lager is. Als hoogbegaafde heb je daarnaast meer moeite met feestjes en andere sociale activiteiten omdat daar vooral ‘smalltalk’ en oppervlakkig contact plaatsvindt. Vaak zijn er in sociale omgevingen, maar ook in werkomgevingen relatief weinig mensen te vinden die jou begrijpen en die jouw gedachten, interesses en belevingswereld kunnen volgen. Dat maakt het moeilijker om iemand te vinden waarmee je kunt verbinden en die diepere connectie kunt ervaren. Door te weten dat je als hoogbegaafde extra uitdagingen hebt rondom het aangaan en onderhouden van relaties, kun je hier beter mee om leren gaan, zodat je een grotere kans hebt op het creëren en onderhouden van relaties die voor jou kloppen. In dit artikel ontdek je daarom meer over hoogbegaafdheid en relaties.
Relatie met een hoogbegaafde vrouw of man
Als je herkenning vindt in hoogbegaafdheid en je hebt een relatie met een hoogbegaafde man of vrouw, kan dit superwaardevol zijn. Een relatie waarin je beiden hoogbegaafd bent, kan bijdragen aan onderling begrip. Je kunt met elkaar mee op de snelheid van praten en denken. Je kunt verbinden, uitdagen en prikkelen op intellectueel niveau en op spiritueel niveau in de zin van dat je met elkaar kunt praten over leven en dood. En je snapt elkaars sensitiviteit en humor.
Je zou bijna zeggen dat een relatie met een andere hoogbegaafden de grootste kans van slagen heeft. Een relatie met een hoogbegaafde partner kan aan de andere kant echter meebrengen dat wel de intellectuele verbinding wordt aangesproken, maar niet zozeer de emotionele of fysieke verbinding. Als hoogbegaafde vind je het soms moeilijk om te praten over wat je voelt, om echt te voelen wat je voelt, of om jezelf open te stellen op gebied van intimiteit. Dat staat de diepere connectie in de weg en kan jullie beiden een eenzaam gevoel geven. Je kunt samen ook vervallen in het alles willen verklaren of uitdenken wat soms kleine dingen in je relatie veel groter kan maken dan nodig of in de weg kan staan van het samen gewoon plezier maken. Het falen of slagen van een relatie gaat bovendien verder dan gelijkgestemdheid.
Gelijkgestemdheid maakt het vaak wel makkelijker om te verbinden en makkelijker om elkaar te begrijpen. Maar, dat wordt pas mogelijk als jij jezelf kent en begrijpt. In Insight in relaties (onderdeel van het Insight programma) besteden we daarom veel aandacht aan het onderdeel ‘Zelfwerk’. Dit zelfwerk gaat over zelfkennis, zelfliefde en zelfvertrouwen. Pas als dat goed op orde is, ben je in staat om een goede relatie op te bouwen en in stand te houden. Dit geldt overigens voor zowel hoogbegaafden als niet-hoogbegaafden. Hierin verschil je niet zo veel van niet-hoogbegaafden. Een goede relatie hebben en houden is namelijk ook een kwestie van competent worden. Regelmatig investeren en bijsturen. En elkaar steeds weer opnieuw leren kennen.
Omgaan met niet-hoogbegaafden in een relatie
Een vraag die we bij Gifted People regelmatig gesteld krijgen is: ‘Kun je een relatie aangaan met een niet-hoogbegaafde? En: ‘Kan jouw relatie standhouden als jouw partner niet hoogbegaafd is?’ Het antwoord is ‘ja’. Dat je hoogbegaafd bent brengt mee dat je anders bedraad bent, intenser voelt en sneller denkt. Je hebt behoefte aan een bepaalde intellectuele prikkeling en je bent sneller uitgekeken op mensen en banen. Je bent gevoeliger voor aanpassen aan je partner in je relatie vanwege jouw sensitieve kant. En je hebt wat eigenaardige trekjes waar de ander soms aan moet wennen. Dat je hoogbegaafd bent heeft dus zeker invloed op je relatie en er zijn ook zeker aandachtspunten, maar dat hoeft geen onoverkoombaar probleem te zijn.
Fundament voor jouw relaties
Een relatie, ongeacht of je hoogbegaafd bent, heeft een bepaald fundament nodig. Zoals we dat in Insight in relaties beschrijven bestaat een sterke en fijne relatie met je partner uit het zelfwerk en het partnerwerk. Het partnerwerk is de optelling van drie hoofdcomponenten: organisatie, intimiteit en acceptatie. Onder organisatie valt bijvoorbeeld de organisatie van jullie communicatie. Onder intimiteit valt onder andere het kunnen delen van je verlangens, zonder daarop afgewezen te worden. En onder acceptatie valt begrip en de ander helemaal accepteren voor wie hij of zij is. Als dat er is, is het wel of niet hoogbegaafd zijn een heel stuk minder relevant. Eerlijk is eerlijk, het is soms wel makkelijker om een relatie te hebben met een hoogbegaafde partner aangezien je meer op dezelfde frequentie denkt en functioneert.
Als je als hoogbegaafde volwassene bepaalde eisen stelt aan je partner, zoals een bepaalde mate van intellect, kan het voor jou ook voorwaarde zijn dat de ander hoogbegaafd is. En dat mag natuurlijk. Maar, je kunt net zo goed een fijne en sterke relatie hebben met een niet-hoogbegaafde, zolang jullie beiden maar bereid zijn om te werken aan je relatie, begripvol te zijn en om in jezelf en elkaar te investeren. Realiseer je ook dat je niet alles hoeft te vinden bij je partner.
Misschien heb je een interesse die voor jou superbelangrijk is, maar die jouw partner niet deelt. Of misschien verslind jij boeken terwijl je partner liever netflixt. Dat is allemaal prima zolang je niet van je partner verwacht dat hij of zij daarin hetzelfde is. Juist ook bepaalde dingen kunnen delen met mensen buiten je relatie, zorgt ervoor dat je een positieve onafhankelijkheid in stand kunt houden. Je bent namelijk meer dan alleen jouw relatie. Wil je die volgende stap zetten in je relatie? Meld je dan aan voor Insight en krijg meteen toegang tot het Zelfwerk en het Partnerwerk.
Hoogbegaafde vrienden
Er wordt nog weleens gedacht dat hoogbegaafden vanwege hun intellect niet in staat zijn om zich sociaal te ontwikkelen. Of dat ze contact met anderen niet zo nodig vinden. Dit is natuurlijk onterecht. Hoogbegaafden hebben net zoals niet-hoogbegaafden behoefte aan vrienden en ergens bij horen. Tegelijkertijd hebben hoogbegaafden andere interesses en een ander ontwikkelingsniveau dan hun leeftijdsgenoten. Daardoor vinden ze vaak minder aansluiting met klasgenoten en wordt soms zelfs gedacht dat een hoogbegaafd kind een sociale achterstand heeft. Dat een hoogbegaafd kind moeite heeft met sociale situaties, ligt echter niet aan de hoogbegaafdheid zelf.
Het ligt aan het gebrek aan ontwikkelingsgelijken. Als hoogbegaafde loop je namelijk voor in jouw ontwikkeling en als je vooral moest functioneren in een omgeving met niet-hoogbegaafden heb je minder kansen gekregen om jouw sociale en emotionele vaardigheden te oefenen met ontwikkelingsgelijken. Hoogbegaafden trekken daarom ook vaker toe naar oudere kinderen. Als het gaat om vriendschappen, stellen hoogbegaafden ook al rond de leeftijd 8-12 jaar hogere eisen aan vriendjes en vriendinnetjes.
Deze eisen hebben bijvoorbeeld betrekking op trouw, eerlijkheid, echtheid en aanvaarding. Bij normaalbegaafden kinderen ontstaan deze eisen aan vriendschappen pas later, meestal rond de pubertijd. Daardoor kan een hoogbegaafd kind het bijvoorbeeld heel moeilijk vinden als een vriendje of vriendinnetje heeft beloofd na schooltijd te komen spelen en dan met iemand anders mee naar huis gaat. Ook de manier van spelen verschilt tussen hoogbegaafden en niet-hoogbegaafden. Hoogbegaafden gaan sneller over naar complexere spellen die niet altijd begrepen worden door leeftijdsgenoten waardoor wederzijdse frustratie kan ontstaan. Dit heeft uiteraard invloed op de manier waarop hoogbegaafde kinderen en jongeren vrienden maken en hoe ze in die vriendschappen zijn.
Hoogbegaafdheid en vrienden: op latere leeftijd
Ook op latere leeftijd speelt hoogbegaafdheid een rol in vriendschappen. Als hoogbegaafde ben je uiterst zelfkritisch, je hebt een hoge lat en je bent je erg bewust van jouw acties. Daardoor is het verleidelijk om hetzelfde te verwachten van de mensen om je heen. Je kunt daardoor intens teleurgesteld raken als iemand niet doet wat jij heel logisch en vanzelfsprekend vindt of een bepaalde afspraak niet nakomt. Wanneer je niet buiten je eigen kader kunt kijken van mogelijkheden, kun je onterecht bijvoorbeeld gaan denken dat andere mensen jou blijkbaar niet belangrijk genoeg vinden om rekening met jou te houden. Of dat anderen jou vroeg of laat altijd wel zullen teleurstellen.
Andere frequentie
Daarnaast gebeurt er veel in het samenspel met anderen wat voor verwarring kan zorgen. Als hoogbegaafde denk, communiceer en voel je op een andere frequentie. Daarom kun je soms niet begrijpen waarom iemand boos is of waarom iemand ineens niet meer terugbelt terwijl jij voor je gevoel niets mis hebt gedaan. Of je hebt bijvoorbeeld iemand erop gewezen dat hij of zij een fout heeft gemaakt (en dat misschien iets minder tactvol gedaan dan wenselijk is). Jij gelooft dan dat je de ander een dienst hebt bewezen. De ander voelt zich geraakt en gekwetst.
Anders
Als hoogbegaafde voel je in de omgang met niet-hoogbegaafden ook dat je echt anders bent. Omdat we als mens allemaal geaccepteerd willen worden, en niet raar gevonden willen worden, ben je als hoogbegaafde geneigd om jezelf wat meer aan te passen. Zeker als je regelmatig bent aangesproken op een bepaalde ‘te’: te druk, te kritisch, te gevoelig, te intens, te bedachtzaam, te betweterig, etc. zul je proberen deze wat meer af te vlakken.
Aanpassen
Vanwege de negatieve ervaringen die je hebt opgedaan in relaties met anderen en omdat je geneigd bent jezelf aan te passen, is het moeilijker om jezelf open te stellen. Om jezelf helemaal te laten zien. En om vanuit jouw eigenheid de echte verbinding met de ander te ervaren. Je wordt behouden. Als gevolg kosten relaties met anderen veel energie en ervaar je vooral eenzaamheid in het contact met anderen. Ook al heb je veel lieve mensen in je leven, je voelt namelijk ook dat deze relaties zijn gebouwd op iets wat jij niet bent. Je voelt dat je nog niet helemaal gezien en geaccepteerd wordt.
Zelfkennis
Een belangrijke factor in het kunnen aangaan van relaties met anderen, is zelfkennis. Door te weten wie jij bent en hoe jij anders bent, kun je ook zien wat reële verwachtingen zijn. En waar er sprake is van onmacht en geen onwil. Weten dat jij meer ziet dan de mensen om je heen neemt ook de verwachting weg dat zij alles zien wat jij ziet. Zelfkennis brengt ook mee dat je gaat herkennen wie je echt bent en wilt zijn, dat je jouw blauwdruk kent. Dan kun je ook steeds meer laten zien wie jij bent. Wanneer je dat doet, zul je gaan merken dat je vooral de mensen gaat aantrekken die ook echt bij jou passen en jou vooral leuk vinden niet ondanks, maar vanwege al jouw ‘te’s’.
Zakelijke relaties: Hoe ga je daar mee om?
Als hoogbegaafde heb je ook andere verwachtingen van de mensen waarmee je werkt. Jij hebt bijvoorbeeld hart voor de zaak, je hecht waarde aan loyaliteit en verantwoordelijkheid en je kunt het daarom moeilijk vinden dat jouw collega stipt om 17.00 uur naar huis gaat, ook al is het werk nog niet af. Jouw collega’s kunnen het vervelend vinden als jij hen hierop aanspreekt terwijl jij eenzelfde ‘rang’ hebt. Ze kunnen het ook moeilijk vinden dat jij jouw werk sneller gedaan hebt, dat je sneller oplossingen ziet en dat jij regelmatig voor de troepen uitloopt.
Hierdoor kan jaloezie ontstaan en ook pestgedrag van collega’s. Als hoogbegaafde kun je het daarnaast heel moeilijk vinden om met een leidinggevende te werken die niet openstaat voor feedback, vaak fouten maakt en dat niet toegeeft of het niet durft te zeggen als hij of zij iets niet weet. Jij kunt aan de andere kant voor een leidinggevende weer heel intimiderend zijn omdat je kritisch bent. Omdat je al snel ziet waar het beter, mooier of efficiënter kan en dit soms niet zo heel tactvol komt vertellen. Dit kan de relatie met een leidinggevende bemoeilijken en er kunnen machtsstrijden ontstaan. Om op een fijne manier samen te kunnen werken met collega’s en leidinggevenden, is wederzijds begrip en wederzijdse acceptatie nodig over hoe je anders bent dan elkaar en hoe je elkaar daarmee juist kunt aanvullen. Dat begint erbij dat jij jezelf kent en weet hoe jij bedraad bent, dat je jouw blauwdruk kent.
Op basis daarvan kun je namelijk ook anderen vertellen over hoe jij werkt en wat je in de samenwerking nodig hebt en wenst. Daarnaast is het nodig dat je kunt werken in het verlengde van jouw werkvoorwaarden. Dat betekent dat je de ruimte krijgt om jouw unieke gaven te benutten en dat de werkomgeving past bij hoe jij bedraad bent. Dan ontstaat namelijk de win-win waarin jij werkplezier en voldoening ervaart en jouw werkgever profijt heeft van de mooie kwaliteiten die jij meebrengt.
Wil je meer ontdekken over hoogbegaafdheid op de werkvloer en over hoe je werk vindt of creëert waarin je jouw unieke gaven kunt benutten?
Bestel dan mijn boek ‘Nooit meer ruzie met je baas’. Je ontdekt daarin hoe je beter kunt samenwerken met anderen en hoe je ontdekt welk werk bij jou past.
Fijne relaties; een utopie voor hoogbegaafden?
Je weet nu dat hoogbegaafdheid uitdagingen meebrengt als het gaat om relaties. Dit geldt voor zowel relaties met hoogbegaafden als met niet-hoogbegaafden. Het aangaan en onderhouden van relaties vergt ook een mate van zelfkennis en competentie. In ons Insight programma besteden we daarom veel aandacht aan het ontdekken van je blauwdruk. Wanneer je namelijk heel goed weet wie je bent, wat je wilt en nodig hebt (je blauwdruk) wordt het een heel stuk makkelijker om te zien welke mensen bij jou passen en om die mensen aan te trekken die jou fantastisch vinden voor wie jij bent.
Aangezien je als hoogbegaafde minder oefening hebt gehad in het competent worden in relaties omdat je minder ontwikkelingsgelijken om je heen had, is het daarnaast belangrijk dat je hier alsnog competent in gaat worden. Dat betekent dat je meer gaat begrijpen over hoe het proces werkt van mensen vinden die je nu in je leven mist, hoe je relaties aangaat en hoe je deze relaties onderhoudt. Wanneer je dit weet, wordt het makkelijker om de dingen te doen die positief bijdragen aan de relaties die je hebt en om bepaalde valkuilen te voorkomen.
Denk aan het bovengemiddeld snel uitgekeken raken, te hoge verwachtingen stellen of jezelf te veel aanpassen in de relatie met de ander. Gun jezelf daarom een investering in jezelf om je blauwdruk te ontdekken en om competenter te worden in je relaties. Je gaat merken dat dit een waardevolle toevoeging aan je leven gaat zijn waar je ook de rest van je leven profijt van gaat hebben. En dat het hebben van fijne relaties zeker geen utopie hoeft te zijn.