Hoe kunnen we helpen?

< Terug naar alle onderwerpen
Je bent nu hier:
Print

Creatief hoogbegaafden op school

Bij hoogbegaafdheid wordt nog vaak gedacht dat hoogbegaafdheid synoniem is aan slim zijn. Dat het altijd tot uiting komt in resultaten. Maar als hoogbegaafde kun je begaafd zijn op verschillende gebieden en dat komt niet altijd positief tot uiting in de school- en werkomgeving. Bij Gifted People maken we daarbij het onderscheid tussen twee groepen hoogbegaafden: de schoolse begaafden en de creatief hoogbegaafden. De schoolse begaafden vallen vaak wel in positieve zin op binnen het onderwijs. We zien ze als intelligent en uitzonderlijk en ze functioneren bovengemiddeld in het onderwijssysteem. De creatief hoogbegaafden presteren echter vaak onder hun eigen kunnen en soms ook onder het gemiddelde en zullen zichzelf niet snel hoogbegaafd noemen. In het artikel ‘Wat is creatieve hoogbegaafdheid’ kun je hier meer over lezen.

Creatief hoogbegaafden zijn, leren en ontwikkelen zich anders

Om te kunnen begrijpen waarom de schoolcarrière, en later ook de professionele carrière, niet altijd soepel verloopt is het belangrijk om op de eerste plaats te weten dat creatief hoogbegaafden een andere manier van denken, ontwikkelen, communiceren en functioneren hebben dan mensen met gemiddelde begaafdheden. Zij staan anders in de wereld en zien ook letterlijk dingen anders. Ze vinden het daarom vaak lastig om aansluiting te vinden bij de normale samenleving en ervaren dat ze op een andere ‘frequentie’ leven. 

De creatief hoogbegaafden zien overal al snel wat er anders of beter kan. In (project)groepen vragen ze zichzelf vaak af waarom anderen niet zien dat het mooier of efficiënter kan. Ze zijn daarnaast zelflerend en zelfsturend en hebben “moeite” met strenge autoriteit en de uitlatingen: “doe het maar gewoon” en “omdat ik het zeg”. 

De wijze waarop creatief hoogbegaafden zich ontwikkelen en leren wijkt daarnaast af van hoe dit in de normale samenleving gebeurt. De creatief hoogbegaafden willen vooral het waarom weten, leren niet lineair en komen soms op andere antwoorden die niet onjuist zijn, maar ook niet “de bedoeling zijn”. Ze zijn intrinsiek geneigd op zoek te gaan naar wat hen interesseert in plaats van wat zij “moeten” weten. Zij leren vooral buiten de school om. Dat wat zij interessant vinden, komt vrijwel niet aan bod in het reguliere curriculum en de lesstof wordt voor hen te langzaam behandeld. Dit heeft als gevolg dat ze moeilijk hun aandacht kunnen houden bij de lessen en uit verveling ‘storend of afwezig gedrag’ gaan vertonen, of juist veel vragen stellen. In de klas worden ze daarom regelmatig als lastig bestempeld.

De creatief hoogbegaafde voelt zich vaak anders, heeft andere inzichten en meningen, maar wil er toch graag bij horen. Daar waar mede-klasgenoten elkaar kunnen vinden in een bepaalde aanpak en zienswijze, begint de creatief hoogbegaafde zich de overtuiging eigen te maken dat de groep (meerderheid) het waarschijnlijk beter weet, en dat wat zij zelf denken daarom onjuist is. Deze feedback krijgen zij ook van klasgenoten als zij bijv. een voorstel of idee uiten. Hun zelfvertrouwen neemt hierdoor af en ook het vertrouwen in de eigen intuïtie aangezien deze het schijnbaar steeds bij het verkeerde eind heeft. Ze vinden daarnaast niet de juiste mensen waar ze intellectueel en verbaal door worden uitgedaagd en kunnen zichzelf daardoor minder goed doorontwikkelen op o.a. sociaal gebied. Dit gaat gepaard met gevoelens van eenzaamheid. Bovendien ervaren ze dat ze niet begrepen worden en soms ook onjuist behandeld. Dit roept een scala aan uiteenlopende negatieve emoties en gedachtes op en kan de eigen ontwikkeling in gevaar brengen.

Vormen van vastlopen in het onderwijs

Van de creatief hoogbegaafden wordt verwacht dat zij met de normale samenleving meedraaien. Dit vereist van hen dat zij zich aanpassen aan, en vormen naar, een omgeving en een systeem wat niet past. De meeste ervaren daarom constant een gevoel dat “het niet klopt”, maar kunnen dat niet verklaren en begrijpen niet waarom ze zich zo voelen. Wanneer hier geen antwoord op wordt gevonden en niet in passende omgevingen gefunctioneerd kan worden, is de kans groot dat ze vastlopen, ofwel in het schoolsysteem, of later in het leven. Dit vastlopen uit zich voornamelijk in drie vormen:

  1. gedragsproblemen en ondermaats functioneren
  2. in zichzelf gekeerd en teruggetrokken 
  3. volledig aangepast aan de omgeving
1. GEDRAGSPROBLEMEN EN SLECHT FUNCTIONEREN 

Creatief hoogbegaafden kunnen op school, ondanks hun bovengemiddelde potentie, ondermaats gaan functioneren. Ze halen lage cijfers, vertonen gedragsproblemen, worden opstandig en baldadig en soms zelfs agressief. De oorzaken zijn uiteenlopend. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat het curriculum niet aansluit op hun eigen interesses waardoor verveling ontstaat en daarmee samenhangend gedrag. Omdat creatief hoogbegaafden “anders zijn” worden zij ook nog wel eens doelwit van pestgedrag. Als tegenreactie en overlevingsmechanisme kan boosheid en zelfs agressiviteit ontstaan. Het kan ook zijn dat zij pesten om te voorkomen dat ze zelf gepest worden. 

2. IN ZICHZELF GEKEERD EN TERUGGETROKKEN

Uit zelfbescherming trekt een gedeelte van de groep creatief hoogbegaafde zich terug. Dit kan leiden tot de situatie dat ze vrijwel geen tot nauwelijks contact meer maken met hun omgeving. Ze willen zich het liefste zo veel mogelijk afsluiten en vermijden de meeste sociale situaties. Bij voorkeur bevinden zij zich alleen in hun veilige omgeving waar zij zich tot zichzelf kunnen richten. Dit zijn de momenten waarop ze kunnen opladen.  

3. VOLLEDIG AANGEPAST AAN DE OMGEVING

Deze creatief hoogbegaafden doen het goed in het onderwijs en bedrijfsleven omdat zij zich volledig hebben aangepast aan het systeem en precies doen wat er van hen verwacht wordt. Om te kunnen functioneren in de gewone samenleving moeten zij zich echter dusdanig aanpassen dat ze het contact met hun eigen intuïtie verliezen en ook hun eigen identiteit. Uiteindelijk weten zij zelf niet meer goed wie ze zijn en wat ze leuk vinden. Dit gaat vaak gepaard met depressie, verlies van levenslust en (ernstige) oververmoeidheid; het aanpassen kost namelijk bakken met energie. De persoon in kwestie is uiteindelijk meer aan het overleven, dan aan het mee-functioneren. Deze variant is overigens de meest gevaarlijke variant omdat het lang verborgen kan blijven en het probleem vaak pas aan het licht komt als de schade al zo groot is, dat het herstel een lang proces inhoudt.

De do’s en dont’s

De problemen die ontstaan bij de creatief hoogbegaafden kinderen en jongeren worden voornamelijk veroorzaakt door een niet-passende omgeving. Helaas wordt er nu nog te vaak gekeken naar welke aanpassing de creatief hoogbegaafde moet maken in plaats van in welke omgeving zij beter tot hun recht komen. Soms wordt hiervoor zelfs medicatie ingezet. Daarmee wordt dan een niet-passende omgeving in stand gehouden terwijl de creatief hoogbegaafde steeds meer gaat disfunctioneren. 

Beter is het om samen met de creatief hoogbegaafde te kijken wat er nodig is. Waar liggen de interesses? Wat is de leerstijl? Wordt er voldoende uitdaging geboden en zo niet, hoe kan dat worden toegevoegd? Het is belangrijk dat er in gesprek wordt gegaan met iemand om te achterhalen wat de onderliggende oorzaak is. Handelen op signalen en gevolgen is eerder symptoombestrijding en dient uiteindelijk niemand. We zijn bovendien niet gebaat bij een samenleving waarin iedereen door hetzelfde stramien wordt geduwd. Juist omdat we anders zijn, kunnen we andere rollen vervullen. De rollen die bij ons passen en waarmee het meest van waarde kunnen zijn voor de wereld om ons heen. Het is niet aan ons om te bepalen welke rol iemand te vervullen heeft, het is wel aan ons om anderen de ruimte te geven dat voor zichzelf te ontdekken.

Inhoudsopgave

SCHRIJF JE IN VOOR DE WACHTLIJST

We sturen je ook meteen het speciale Insight Magazine toe!

Je bent nu ingeschreven voor de wachtlijst van Insight. Je wordt vanaf nu op de hoogte gehouden

Meld je hier aan voor de wachtlijst

Gelukt, je staat nu op de wachtlijst

Download de extra tools en worksheets van principe 2

You have Successfully Subscribed!

Download de extra tools en worksheets van principe1

You have Successfully Subscribed!

Download de extra tools en worksheets van principe3

You have Successfully Subscribed!

SCHRIJF JE IN VOOR DE WACHTLIJST

We sturen je ook meteen het speciale Insight Magazine toe!

Je bent nu ingeschreven voor de wachtlijst van Insight. Je wordt vanaf nu op de hoogte gehouden