Als we kijken naar de mails die we op dagelijkse basis ontvangen bij Gifted People, dan is één van de meest voorkomende vragen toch wel de vraag (of een afgeleide ervan) ‘Ben ik hoogbegaafd?’ Vaak gevolgd door één van de volgende zinnen:
- ‘Ik herken me in zoveel van de kenmerken, maar niet in alles. Kan ik dan toch hoogbegaafd zijn?’
- ‘Op een IQ test zou ik het denk ik niet goed doen. Ik ben heel slecht in rekenen / in het doen van testen / ik heb faalangst / dyslexie. Kan ik dan toch hoogbegaafd zijn?’
- ‘Ik twijfel of ik hoogbegaafd ben. Ik wil het zeker weten omdat ik mezelf niet hoogbegaafd durf te noemen zonder bevestiging. Hoe weet ik of ik hoogbegaafd ben? Waar kan ik mij laten testen?’
Nieuwe vragen na antwoord op “ben ik hoogbegaafd?”
In het gratis E-book en de gratis online masterclass over hoogbegaafdheid ontdek je veel over hoogbegaafdheid. De herkenning daarin is vaak groot. Dat is niet vreemd want het is natuurlijk niet voor niets dat je deze informatie tot je neemt. Ergens weet je of vermoed je al dat hoogbegaafdheid voor jou een relevant thema is. Iemand heeft je erop gewezen, of je bent er in jouw zoektocht tegenaan gelopen. Bijvoorbeeld toen je op zoek ging voor jouw zoon of dochter. Of omdat je op Google intikte: ‘ik voel me anders’ of ‘overprikkeld’.
Na herkenning op de vraag ‘Ben ik hoogbegaafd?’ ontstaan vaak weer nieuwe vragen. Enerzijds valt er het één en ander op z’n plek. Het verklaart bepaalde gebeurtenissen en bepaalde gevoelens. Anderzijds ontstaat de vraag of dat echt aan hoogbegaafdheid te wijden is, of dat er iets anders aan de hand is. Er zijn nog genoeg hoogbegaafden die lange tijd het gevoel hebben dat er iets “mis” is met ze. Dat ben je vooral geneigd om te denken als je tegen bepaalde problemen aanloopt, zoals conflicten met anderen, een gebrek aan diepere connecties of omdat je steeds de enige lijkt te zijn die ziet dat het anders kan of moet. De omgeving waarin je functioneert speelt daarin overigens een doorslaggevende rol.
Vanaf welk IQ ben je hoogbegaafd?
Officieel ben je hoogbegaafd als je een IQ van 130+ hebt. Bij een IQ van 145+ ben je extreem hoogbegaafd (lees ook het boek Levels of Giftedness).
Ongeveer 2-3% van de samenleving bezit een bovengemiddelde intelligentie. Aangezien dat een relatief kleine groep is, wordt er soms onterecht geconcludeerd dat hoogbegaafdheid geen optie kan zijn. Schuif hoogbegaafdheid in jouw zoektocht niet te snel aan de kant. Vergelijk jezelf ook niet met mensen waarvan je weet dat ze hoogbegaafd zijn. De diversiteit onder hoogbegaafden is enorm groot. De ene hoogbegaafde is echt de andere niet en hoogbegaafdheid kan bij iedereen weer net iets anders tot uiting komen. Ook de manier waarop je slim bent kan verschillen bij hoogbegaafden onderling.
Wanneer ben je hoogbegaafd?
Iemand met een hoog IQ is niet per definitie hoogbegaafd. Hoogbegaafdheid is namelijk veel meer dan intelligentie. Hoewel de bovengemiddelde intelligentie onderdeel van hoogbegaafdheid is, is dat overigens nog niet het hele plaatje. Hoogbegaafdheid brengt namelijk zowel cognitieve eigenschappen als zijns-eigenschappen met zich mee die een typerende uitwerking hebben op jouw levensloop en de manier waarop je de wereld om je heen ervaart en waarneemt.
Hoogbegaafdheid is daarbij meer dan de losse kenmerken. Het is een optelling van bepaalde kenmerken die samen onderdeel vormen van de persoon vormen die jij bent.
Wat zijn de 3 hoofdkenmerken van hoogbegaafdheid?
Ondanks de diversiteit onder hoogbegaafden, zijn er wel hoofdkenmerken te onderscheiden die samen het totaalplaatje vormen. Bij Gifted People definiëren we hoogbegaafdheid vanuit de volgende drie hoofdkenmerken:
1. Anders: wat inhoudt dat je op een net iets andere frequentie denkt, voelt en communiceert dan de meeste mensen om je heen. Daardoor heb je regelmatig het gevoel niet begrepen te worden. Wat voor jou zo vanzelfsprekend is, wordt bovendien door anderen vaak niet gezien. Het lijkt soms wel alsof je een andere taal spreekt. Als jij je in een omgeving met weinig gelijkgestemden bevindt, is het daarom moeilijk om met anderen een diepgaande connectie te kunnen maken. Hierdoor mis je het gevoel dat je “erbij hoort”.
2. Intens: wat inhoudt dat je intenser waarneemt en intenser de prikkels om je heen verwerkt. Het brengt mee dat jij je ergens intens in kunt storten als het je aandacht heeft. Je kunt goed de sfeer aanvoelen als je ergens binnenloopt. Je kunt intens last hebben van een label in je shirt, maar ook juist intens genieten van iets, bijvoorbeeld van dat ene mooie liedje. Door anderen wordt je vaak een beetje ‘te’ genoemd (te druk, te gevoelig, te moeilijk, etc.) wat jou het gevoel geeft dat jij jezelf moet inhouden om geaccepteerd te kunnen worden.
3. Snel: wat inhoudt dat je als jonge hoogbegaafde een ontwikkelingsvoorsprong hebt. Soms valt dat op, maar het kan ook verbloemd worden door bijvoorbeeld een leerbelemmering (dyslexie, dyscalculie, etc.). Het brengt daarnaast mee dat je een sterk ontwikkeld analytisch vermogen hebt, snel verbanden kunt trekken en sneller denkt dan de mensen om je heen waardoor je regelmatig stappen voorloopt op anderen. Omdat je bovengemiddeld snel jezelf dingen eigen kunt maken, verlies je in veel dingen ook bovengemiddeld snel de uitdaging en raak je weer uitgekeken.
In de gratis online masterclass over hoogbegaafdheid ontdek je meer over deze kenmerken >>.
Hoe stel je hoogbegaafdheid vast?
De officiële manier van hoogbegaafdheid vaststellen gebeurt nog steeds middels een IQ-test. Er zijn echter een aantal zaken waar rekening mee gehouden moet worden bij een IQ-test als het gaat om vaststellen van hoogbegaafdheid:
- De IQ-test is een momentopname: daardoor komt de bovengemiddelde intelligentie niet altijd op een IQ-test naar boven. De uitslag kan namelijk beïnvloed worden door factoren als spanning, motivatie, vermoeidheid, afleidende factoren, onderpresteren en faalangst.
- De IQ-test meet alleen het intelligentiequotiënt: iemand met een hoge intelligentie zonder de andere kenmerken van hoogbegaafdheid is enkel hoog intelligent. Een IQ-test meet daarnaast niet alle vormen van intelligentie. Daarover lees je meer in dit artikel: ‘De rol van intelligentie in hoogbegaafdheid’.
- Hoogbegaafdheid betekent niet dat je overal goed in bent: je bent op bepaalde vlakken in staat tot bovengemiddelde prestaties, maar niet per se op alle vlakken. Iemand die slecht is in rekenen of dyslexie heeft kan sommige vragen op een IQ test minder gemakkelijk maken en daardoor lager scoren, maar nog steeds hoogbegaafd zijn;
- Hoogbegaafden maken vaak fouten in de makkelijke vragen: bij makkelijke vragen ga je als hoogbegaafde namelijk twijfelen; ‘Zo makkelijk kan dit antwoord toch niet zijn?’ Vervolgens ga je er te diep over nadenken om vervolgens een fout antwoord te geven.
Vanwege deze punten kun je als hoogbegaafde lager scoren op een IQ-test. Daarom sluit een score onder de 130 hoogbegaafdheid niet per se uit. Een IQ-test kan hoogbegaafdheid in die zin wel bevestigen, maar niet ontkrachten.
Mocht je een IQ-test gaan doen, is het overigens wel voorwaarde om dit te laten doen door iemand die voldoende kennis over hoogbegaafdheid bezit.
Labels versus zelfkennis
Wellicht herken jij je in veel van de kenmerken, maar heb je nog steeds die twijfel. Daar ben je niet de enige in. Vanwege het woord hoogbegaafd vinden we het vaak ook moeilijk om onszelf hoogbegaafd te noemen. Alsof we ermee zeggen dat we onszelf “beter” vinden. Maar hoogbegaafdheid zegt niets over beter zijn. Hoogbegaafdheid is een woord dat we gebruiken om iets te omschrijven. Een samenvoeging van de kenmerken die hoogbegaafdheid meebrengt.
In die zoektocht van ‘Ben ik hoogbegaafd?’ zien we veel mensen lange tijd zoeken en twijfelen: ‘Ben ik het wel, ben ik niet?’ Op zoek naar externe bevestiging zien we mensen IQ-testen doen waar hoogbegaafdheid net niet uitkomt en die vervolgens (onterecht) hoogbegaafdheid aan de kant schuiven of blijven twijfelen.
Één van de dingen die wij bij Gifted People ook regelmatig tegen mensen zeggen is dat het niet gaat om het label, het gaat om wat het zegt over jou. Als je herkenning vindt in hoogbegaafdheid, dan is het belangrijk dat je gaat onderzoeken wat het betekent voor jou. Voor hoe je in de wereld staat en wat voor jou belangrijk is. Vraag jezelf af wat het betekent voor de antwoorden die je zoekt. Wat heb je nodig om jouw leven passend in te richten? Welke omgevingen passen bij jou? Deze vragen helpen je veel verder dan de vraag ‘Ben ik het wel, ben ik het niet?’
Een label is slechts een label en hoogbegaafdheid heeft op iedere hoogbegaafde weer net een andere uitwerking. Als blijkt uit een IQ-test dat je bovengemiddeld scoort, kun je het wellicht makkelijker vinden om jezelf HB te noemen, maar dan? Dan begint het eigenlijk pas.
Acceptatie van het hoogbegaafd-zijn
Als jij je herkent in de kenmerken van hoogbegaafdheid, ongeacht of je het hebt laten testen, is het belangrijk dat je de tijd neemt om te onderzoeken ‘Wat betekent dit voor mij?’ En ook dat je tijd neemt voor acceptatie en het loslaten van het verleden.
Veel hoogbegaafden die er op latere leeftijd achter komen denken: ‘Had ik maar eerder geweten dat ik hoogbegaafd ben, dat had zoveel dingen makkelijker gemaakt.’ Soms komt er ook een verwijt naar de omgeving: ‘Waarom hebben zij het nooit gezien!’ Maar aan het verleden kun je niets meer veranderen. Je bent nu waar je bent en vanuit hier kun je weer verder.
Daarnaast is het belangrijk dat je gaat accepteren dat hoogbegaafdheid valkuilen en gaven meebrengt. Bepaalde kenmerken hebben jou wellicht in de weg gezeten, en misschien nog steeds. We krijgen ook regelmatig de vraag ‘Ik heb last van… hoe verander ik dat?’. Denk daarbij aan bijvoorbeeld:
- ‘Ik denk te veel en te snel (ik word gek van mezelf). Hoe zorg ik ervoor dat ik minder denk?’
- ‘Ik kan niet lang een baan vasthouden, ik heb veel veranderingen nodig. Hoe zorg ik ervoor dat ik langer een baan kan vasthouden?’
- ‘Ik ben heel gevoelig. Hoe zorg ik ervoor dat ik minder gevoelig word?’
Dat is begrijpelijk en misschien had je liever gewild dat je niet die enorm snelle gedachtegang had of overal eindeloos over na kunt denken. Misschien vind je het lastig dat je alles zo intens voelt en waarneemt. Misschien vind je het vervelend dat je vaak de enige bent die ziet hoe dingen anders of beter kunnen of dat je snel ergens je interesse in verliest. Maar je bent zoals je bent, en dat is precies goed voor wat jij te doen hebt in dit leven.
Valkuilen en tekortkomingen
Natuurlijk heb jij, net als iedereen, je valkuilen en tekortkomingen, maar daar kun je aan werken. Niet omdat je jezelf moet fixen, maar omdat het je een kans biedt om te groeien als persoon. Kijk ook altijd naar de context. In sommige omgevingen zijn bepaalde eigenschappen waardevol en worden ze gezien als kwaliteiten. In andere omgevingen zijn het juist jouw valkuilen.
Jouw persoonlijke eigenschappen zijn daarbij een onderdeel van wie je bent. Het doel is niet die te veranderen, het doel is om te leren hier beter mee om te gaan en ze op de juiste manier te kunnen inzetten. Daarvoor is het nodig jezelf beter te leren kennen. Om jouw blauwdruk helder te hebben. Daardoor kun je ook de omgevingen gaan vinden die bij jou passen. Dan ga je merken dat jouw eigenschappen ontzettend waardevol zijn en hoe je ze het beste kunt inzetten.
Wat kun je doen met de uitkomsten van de test?
Gun jezelf allereerst het plezier van zelfkennis. Het vinden van de juiste omgeving en jouw plek in deze wereld begint namelijk altijd met zelfkennis. Helderheid over wie jij bent, wat jij nodig hebt en wat jij wilt (jouw blauwdruk). Investeer daarom tijd, energie en geld in dit zelfonderzoek. Je gaat merken dat je in de juiste omgeving veel plezier gaat hebben van jouw unieke gaven en zienswijze. Je gaat merken dat het door jezelf te kennen makkelijker wordt om contact te maken met anderen en om gelijkgestemden te vinden.
Wacht daarnaast niet totdat je antwoord hebt op de vraag: ‘Ben ik hoogbegaafd?’ Zelfs na het doen van een IQ-test kun je daar nog aan gaan zitten twijfelen. Veeg het niet van tafel als er bepaalde kenmerken zijn waar jij je niet in herkent. De ene hoogbegaafde is de andere niet.
Vraag jij je nog af of het zinvol is om je in hoogbegaafdheid te verdiepen? Dan is onze hoogbegaafdheid test wellicht fijn voor je.
Wees in ieder geval vooral nieuwsgierig. Onderzoek wat hoogbegaafdheid voor jou betekent en gebruik dat om jouw leven zo in te richten dat het past voor jou. Dan kun je leven naar jouw potentie en jouw unieke gaven benutten. Dan kun je groeien als mens en echt van betekenis zijn met wat je doet. En dat gunnen wij jou. Hopelijk jij jezelf ook.
Herken jij in dit artikel? Vind je het moeilijk jezelf hoogbegaafd te noemen? Laat het weten onder de blog!
