In de modellen van Monks en Renzulli staat Motivatie als kenmerk van hoogbegaafdheid. Deze motivatie kan zich vertalen in een bovengemiddeld doorzettingsvermogen. Het mooie daarvan is dat je als je ergens de motivatie voor hebt, je jezelf er helemaal in kunt vastgrijpen. Soms tot op het obsessieve aan toe. Het nadeel daarvan is dat je jezelf ook kunt overvragen. Gecombineerd met het veelvoorkomende perfectionisme ben je bovendien geneigd steeds te streven naar meer en beter.
Veel hoogbegaafden zijn dan ook heel goed in inspanning maar minder goed in ontspanning. Ontspanning wordt ook vaak gezien als ‘niet nuttig’ of ‘zonde van de tijd’. Want in die tijd had je ook iets productiefs kunnen doen. Wat dan vergeten wordt, is dat ontspanning de basis is voor inspanning. Je kunt niet altijd maar door blijven gaan. Er komt een moment dat het op is. Dat is bijvoorbeeld het moment waarop de burn-out om de hoek komt kijken. Ontspanning zorgt ervoor dat de kwaliteit van je inspanning vergroot wordt. Alleen al daarom is het super nuttig om ontspanning als belangrijk onderdeel van je dag te behandelen.
Herken je grenzen
Als je altijd vol zit met plannen, ideeën en to-do’s, is het verleidelijk om als een machine alles te willen afwerken. Het lastige is alleen dat er nooit een einde aankomt. Er is altijd meer te doen. Daarom is het belangrijk dat je bij jezelf herkent wanneer je tegen een grens aanzit. Wanneer je gedurende de dag pauze nodig hebt. Wanneer je gedurende de week er even tussenuit moet.
In de dagelijkse waan zul je het lastiger vinden om dat bij jezelf te herkennen. Daarom is het goed om elke dag even stil te staan bij hoe je de dag hebt ervaren. Je kunt ook een alarm zetten die een paar keer per dag afgaat zodat je op die momenten even uit je bezigheden wordt gehaald en de focus kunt leggen op de vraag ‘Hoe gaat het met mij?’ Hoe vaker je dit doet, hoe makkelijker je herkent wanneer je vermoeid bent of tegen een grens aanzit. Dat voorkomt dat je jezelf voorbij loopt.
Plan ontspanning in
Zoals je alle andere afspraken inplant, is het belangrijk om ook je ontspanning in te plannen. De kans is namelijk klein dat dit vanzelf tot stand komt. Door van te voren na te denken over wanneer je ontspanning neemt, vergroot je de kans dat er ruimte voor is in je dag. Een tweede uitdaging is dan om deze geplande ontspanning net zo belangrijk te maken als de andere afspraken in je agenda. Dat betekent dus ook ‘nee’ zeggen als iemand op dat moment iets van jou nodig heeft. En het betekent ‘nee’ zeggen tegen jezelf als je denkt ‘Oh, dan kan ik mooi nog even snel dit doen’.
Kijk nu meteen even naar je agenda en stel jezelf de vragen:
- Hoe is mijn balans tussen inspanning en ontspanning nu?
- Wat kan er beter? Waar kan ik ontspanningsmomenten toevoegen?
- Welke ontspanningsactiviteiten ga ik toevoegen?
Wat kun je doen?
Geef jezelf toestemming voor ontspanning. Desnoods door het in te zetten als een beloning. Denk bijvoorbeeld aan de constructie waarbij je eerst iets afmaakt, zodat je daarna van jezelf een boekje “mag” lezen in de tuin. Uiteindelijk is het doel dat je ontspanning neemt als je er behoefte aan hebt. Dat je leert te herkennen wanneer je tegen je grenzen aanzit en daar op handelt.
Neem preventief tijd om bij jezelf in te checken. Stel jezelf vragen over hoe je energiebalans is en hoe jij je voelt. Bepaal op basis daarvan wat je nodig hebt, en ga dat dan doen. Ook al komt het niet uit. Een burn-out komt ook nooit uit.
—
Ga jij te veel door en eis je vaak te veel van jezelf? Laat je het weten onder deze blog?
Heb jij het e-book over hoogbegaafdheid al gelezen?
Dat kun je gewoon gratis aanvragen:
Yes, ik wil graag dat e-book! Je ontvangt dan ook de wekelijkse HB updates gemakkelijk in je mail
Comments 31
Wat is dit herkenbaar!!!! Ontspannende dingen toch nuttige dingen laten zijn…..
In de zon liggen bakken is t niet, wel in bikini in de tuin werken bv
Geschiedenis- romans lezen ipv fictie
Mot hebben met mn kinden ff uit de buurt willen blijven endan toch op het oppas verzoek ingaan want het is wel kwalitie time met mn kleinkind
Enzovoorts
Author
Dankjewel Erika, ik hoop dat je ook iets aan de tips in het blog hebt.
Dat is verrassend. Ik wist niet dat dat een hb ding was.
Als ik in een opdracht zit, heb ik hyperfocus en is het net een trein die ongestoord doordendert. Ik zie ook in dat dat niet de manier is en eigenlijk vrij inefficiënt. Dus nu de uitdaging aan het aangaan om zaken te delegeren, zowel zakelijk als thuis. Zal soms even slikken zijn, maar op de lange termijn het beste.
Author
Precies, goed dat je het zo ziet.
Wat een interessant onderwerp bij hoogbegaafdheid, iets om over na te denken. Is het herkenbaar bij mij? Soms wel, ook uit alle reacties zie ik herkenbare zaken. Dank voor deze Gifted people!!
Author
Dankjewel Magda, leuk dat je dit deelt.
Herkenbaar, maar gelukkig heb ik deze grens al in mijn 20-er jaren voor mijn kiezen gekregen, waardoor ik sindsdien een stuk luchtiger in het leven sta.
Gelukkig was toentertijd alles nieuw, met je vrienden stappen, dingen doen, sporten, gezelschap genoeg, dus had ik genoeg om me af te leiden en is het snel beter gegaan, maar die grens die heb ik wel gevoeld. Ik zou er niet aan moeten denken dat ik nu bijna 30 jaar later, waar iedereen met zichzelf bezig is diezelfde grens te vinden, want nu heb je geen afleiding meer en moet je dat zelf opzoeken. En dan kan ik me voorstellen, dat de put heel diep kan gaan.
Author
Dankjewel voor het delen PRN.
Dit is zo herkenbaar. Ik ben ook altijd bezig, al moet ik vanwege chronische beperkingen ook veel rust houden. Dat doe ik ook. Maar dan ben ik ook al gauw weer bezig om een berichtje te plaatsen op Instagram voor mijn zichtbaarheid als ondernemer, om maar wat te noemen. Dat hoofd van mij wil altijd ontwerpen. Ik kan dat nu wel goed kanaliseren, nu ik niet meer in een stressvolle werkomgeving zit, maar op mijn eigen tijd met mijn projecten bezig kan zijn.
20 jaar geleden ging het op mijn werk mis, toen ik een burn-out kreeg. Ik was heel lang tegen mijn gevoel in doorgegaan. En hoewel ik ook leuke projecten deed, naast stressvol werk, was het alles bij elkaar teveel. In de begeleiding ben ik gaan leren om mezelf als vertrekpunt te nemen en niet altijd maar de ander, of de situatie waar wat mee moest. Zo ben ik veel meer in mijn kracht komen te staan en kon ik veel beter gaan voelen hoe het met me ging en wat ik eigenlijk helemaal niet fijn vond. Dat heeft uiteindelijk geleid tot ingrijpende keuzes.
Author
Bevrijdend kan het zijn, vind je ook niet? Als je dan eindelijk kunt werken op jouw voorwaarden 🙂
Herkenbaar, maar hebben niet vreselijk veel ambitieuze werkende ouders hier last van; HB of niet… ?! Lijkt me niet typisch voor HB. Maar andersom mogelijk wel dat (vrijwel) alle HBers er ‘last’ van hebben.
Heel erg herkenbaar. Ik zou hier nog uit ervaring aan willen toevoegen dat je op moet passen met ontspanning een taak te maken.
In mijn vrije tijd ‘moet’ ik ook nog heel veel namelijk. Ik heb tig hobbies, maar in geen van die kan ik echt loslaten. Als ik lees, wil ik het liefst dat het me iets leert, ik lees daarom bijna nooit thrillers, maar leg ik mezelf ook van alles op: “Ik moet vandaag 50 bladzijden per dag lezen”. Als ik muziek maak, wil ik beter worden in wat ik speel. Als ik tennis speel, speel ik om te winnen. En dan leer ik ook nog graag in mijn vrije tijd, voornamelijk talen, waarin ik mezelf dan ook weer allerlei doelen opleg. Sociale contacten zijn vaak ook een taak. Ik ‘moet’ met die en die afspreken, in plaats van na te gaan hoe ik me daarover vóel. Sociale situaties analyseer ik en achteraf vind ik altijd dat ik anders had moeten doen of dingen anders had moeten zeggen. Heel vermoeiend allemaal.
Ik heb door deze karaktereigenschappen in combinatie met hooggevoeligheid (wat echt een hele slechte combi is! Je wil teveel dat je eigenlijk niet aan kan..) heel jong al burn-out klachten gehad, maar daardoor herken ik de alarmsignalen inmiddels wel wat eerder. Of toch niet, want vorig jaar zat ik er toch wel tegenaan en moest ik terugschakelen. En dat was moeilijk, ik moest toch bepaalde dingen aan mezelf toegeven. Bewust tijd maken voor gezond eten, voldoende bewegen en buiten zijn, ja tuurlijk, maar niet als táák, maar om mij mezelf beter te laten voelen. En dat laatste was voor mij de grootste uitdaging, iets puur voor mezelf doen en niet als een vinkje in mijn ontwikkeling. Ik moest daarin echt mijn mindset veranderen en vooral veel accepteren. Aan mijn leidinggevende aangeven dat ik voorlopig wat minder zou werken was daarin de grootste stap voor mij, maar oh zo belangrijk. Ook voor het eerst in mijn leven naar een psycholoog geweest, daar was ik altijd te eigenwijs voor. Inderdaad bleef het maar bij 1 keer, maar toch is er iets van bijgebleven, namelijk dat me gezegd werd dat ik zachter voor mezelf moest zijn. Een open deur voor de mensen om mij heen, maar iets waar ik zelf niet genoeg bewust van ben.
Bedankt voor dit artikel, het is namelijk een reminder voor mij dat ik nog steeds zeer regelmatig te hard voor mezelf ben. Alleen vandaag al, op een vrije dag, heb ik ondanks dat ik hem had ingepland als een rustdag, toch nog zoveel zelfkritische gedachten en ‘moet’-gedachten gehad. Goed om me daar weer van bewust te zijn.
Hey, jouw verhaal is enorm herkenbaar, net of het gaat om mijn eigen situatie… Bedankt voor de reflectie, het is confronterend en zet me zelf ook weer aan het relativeren.
Bedankt ook voor het artikel en de inzichten,
Mvg, Bert
Zo herkenbaar.
Zelfs dat van de psycholoog, al waren het bij mij 2 sessies. Het heeft me toen ook bijgebracht dat een sociaal engagement waar ik vol voor ging maar waar anderen niet even gemotiveerd waren of niet dezelfde doelen hadden, minder het zo goed mogelijk wilden doen,.. dat ik daar beter mee kon stoppen omdat het me zo frustreerde en me miskent voelde.
Gisteren opgestaan met de gedachte dat de dag / weekend veel te kort ging zijn voor wat ik wilde doen. Grotendeels hobbies waar ik voldoening uit haal door weer iets bereikt te hebben; maar op het einde regelmatig niet echt gelukkig om dat het niet allemaal gelukt is.
Soms omdat ik het onderschat heb; soms omdat ik iets doen voor anderen liet voor gaan op mijn eigen activiteiten.
Author
Dankjewel Klazien, het is heel waardevol voor anderen dat je dit deelt. Dat helpt bij de bewustwording. Nogmaals bedankt.
Herkenbaar, pff ik dacht dat t alleen bij ADD hoorde dat doorzetten en de continue stroom ideeën en to do’s.
Thx.
Author
Ken je het blog een hoofd dat nooit stil staat? 🙂
Hoi Petra, grappig dat je ook ADD noemt. Voor mij geldt: (denk ik tenminste;) ADD, HB HG hyperfocus, het hele spectrum met waarschijnlijk nog een vleugje autisme waar het verkeersregels betreft. Ik ben goed in mijn werk, maar wel ten koste van mijzelf. Soms denk ik wel eens, als ik een paar honderd of duizend jaar eerder had geleefd, was ik kluizenaar geworden. 🙂 Strandjutter lijkt mij ook wel wat.
Als kind stond er al in mijn basisschool rapportje “extreem doorzettingsvermogen”. Helaas is dit naast ook mijn enorme perfectionisme een eigen leven gaan leiden daarna. 80-urige werkweken met gewoon nog een verbouwing ernaast waren toen heel gewoon. De huisarts zei ooit “als ze bij jou een been afhakken loop je nog door”. Nu inmiddels ouder te zijn geworden en 2 burn-outs verder, merk ik dat mijn energie level niet meer was als ooit. De overgang neemt ook erg veel energie weg. Ik heb sinds 1,5 jaar haptonomie. Het leren luisteren naar en voelen van mijn lichaam heeft mij doen beseffen dat ik best wel wat roofbouw heb gepleegd in al die jaren. Het hardnekkige is mijn “oude” gedrag die steeds weer de kop opsteekt. Zonder haptonomie, wat voor mij steeds weer een bewustwording is, val ik – als ik geen haptonomie heb – gewoon weer terug in oud gedrag en ga ik als een race auto door het leven. Wel heb ik geleerd dat als ik bijvoorbeeld 5 “verplichte” dingen doe op een dag, daar 1 leuk ontspannen iets naast mag zetten. Het liefst nog iets meer dan 1 leuk iets, maar dat is voor mij nu nog niet haalbaar. Dat inspanning-ontspanning balans is nog wel een dingetje bij mij, ik ben er nog lang niet…..
Author
Fijn dat je reageert. Ik hoop in het geval van inspanning-ontspanning dat je iets hebt aan de tips in het blog. Dat je leert luisteren naar je lichaam en doet wat kan bijdragen aan jouw groei hierin.
Dank voor de haptonomie tip Graziella! ik heb wel samen met mijn vrouw een haptonomie cursus gedaan, maar dat was zwangerschapshaptonomie en ruim 25 jaar terug. Dank zij die cursus had ik voldoende zelfvertrouwen om de bevalling van mijn zoon te doen toen de gynaecoloog na opgepiept te zijn iets te lang op zich liet wachten. Toen hij arriveerde ging hij met koffie achter mij staan en zei; “ik zie dat alles onder controle is” Ik was met aan het oriënteren voor schematherapie, maar ga nu de oriëntatie ook uitbreiden naar haptonomie. 🙂 gr. Marco
Dit is zo herkenbaar en één van de redenen dat ik momenteel thuis zit met een burnout.
Altijd maar door willen (en door gáán), totdat ik echt instortte..
Nu het weer wat beter gaat, geniet ik dus echt van het lezen, puzzelen, zingen en inmiddels ook weer sporten. Mán wat miste ik dat toen het niet kon.. Nu kan ik alleen veel beter maat houden en mezelf afremmen of stoppen als het niet meer gaat..
Author
Wat naar om te lezen RD.. Het is een proces van naar op jezelf op zoek gaan. Dat is een belangrijk onderdeel van de Insight, de persoon die je bent en wilt zijn vormgeven. Is dat waar je nu het meeste naar op zoek bent? Je bent altijd welkom om een gratis online masterclass te volgen. Via deze link kun je jezelf aanmelden op een moment wat voor jou uitkomt. https://giftedpeople.eu/gratis-masterclass/
Wat herkenbaar!!
Het lastige is alleen wel dat ik soms wel zié, en zeker voel dat ik over mijn grenzen heen ga en even tijd voor mezelf zou moeten nemen, maar dat ik vaak geen keus daarin heb, geen mogelijkheid/gelegenheid heb om even die tijd voor mezelf te nemen. Als tegen 23.00 ’s avonds, wanneer de kinderen naar bed zijn gebracht, vervolgens de afwas is gedaan, de schooltassen voor de volgende morgen klaarliggen, de was in de machine zit en de schone van die dag weer opgevouwen in de kasten ligt, de mails van die dag zijn beantwoord…
Maar dan is het ook weer bedtijd omdat de wekker over 7 en een half uur weer gaat…
En natuurlijk blijft de afwas wel eens staan.. of de was blijft liggen. Maar dan is het de volgende dag alleen maar meer werk, grijp je mis omdat spullen niet schoon zijn.
En er moet dan al helemaal niets onverwachts tussendoor komen!
Het is vaak zo makkelijk gezegd maar de realiteit is vaak zó anders!
Heel erg herkenbaar.
Beste Jady, erg herkenbaar, maar… mijn kinderen zijn inmiddels de deur uit en ik besef dat ik hen veel meer taken had moeten geven, om mezelf minder te belasten. Ze kunnen ook zelf hun tassen inpakken en hun eigen was opvouwen en in de kast doen, enz. Destijds vond ik dat ik dat als moeder zelf moest doen, maar terugkijkend besef ik dat ze dat zelf prima kunnen. En dat je daarmee meer tijd voor jezelf overhoudt. Begin met kleinere taken en breidt die uit. Dat kan echt! En natuurlijk is het een hectische tijd, maar je moet echt ook kiezen voor jezelf. Succes!
Helemaal eens! Mijn kinderen, nu 14 en 16 draaien volop mee in het huishouden en vinden dat meestal ook de normaalste zaak van de wereld. Maar dat doe je niet van het een op het andere moment, dat begint al zodra ze kunnen lopen bij wijze van spreken. Niet dat je er dan al wat aan hebt, maar meer dat het normaal is dat ze meedoen in het proces dat huishouden heet. Het is geen hotel-mamma!
Dat geeft heel veel ruimte. Ik hoor ouders zeggen: maar dat kost zoveel tijd, ik heb het veel sneller zelf gedaan. En dan zeg ik: klopt, maar het is investeren in de toekomst. En dan heb je er wel wat aan en ik vind dat dit ook bij de opvoeding hoort: kinderen leren dat ze erbij horen en dus ook meehelpen met ervoor zorgen dat alles soepel verloopt. En precies dit is dus ook delegeren… 🙂
Hoogbegaafd én moeder is echt een enorme uitdaging. Ik ervaar precies wat jij vertelt!
Author
Dat is ook een grote uitdaging. Zouden er toch dingen anders kunnen? Een voorbeeld, ik weet niet hoe oud de kinderen zijn, maar dat zij de afwas doen of kleine taken in het huishouden als de vuilniszakken verwisselen? Kleine dingen samen, scheelt toch weer een taak voor jou, Zo heb je toch iedere dag een heel klein beetje tijd voor jezelf.
Jeetje nooit geweten dat dit ook een kenmerk was van hoogbegaafdheid. Ik herken de beschrijving zeker. Vooral het mogen genieten van even niks doen. Het gaat ook bij mij knauwen en ik voel me een nietsnut, luierik en schuldig als ik niet met iets ‘nuttigs’ bezig ben. Ik ben wel benieuwd hoeveel HBers er dan zijn met een burn-out. Zijn daar cijfers van bekend?
Herkenbaar, elke dag te kort tijd voor alles wat ‘moet’ , pauzes overslaan en nog erger.. ik ergerde mij dood aan mensen die 16.50 zeiden ‘ ik ben moe en wil mijn trein halen’ Dit jaar depressieve klachten en bij psycholoog terecht gekomen die ‘hoogbegaafdheid’ als verklaring voor mijn klachten gaf. Klachten burn-out hebben overeenkomsten met hoogbegaafdheid: verhoogd associatief, slecht grenzen aan geven, can genitief bezig zijn ipv gevoelsmatig etc. Dus ik moest uit ‘ren’ stand en meer voelen ipv denken. Is niet makkelijk!