In de modellen van Monks en Renzulli staat Motivatie als kenmerk van hoogbegaafdheid. Deze motivatie kan zich vertalen in een bovengemiddeld doorzettingsvermogen. Het mooie daarvan is dat je als je ergens de motivatie voor hebt, je jezelf er helemaal in kunt vastgrijpen. Soms tot op het obsessieve aan toe. Het nadeel daarvan is dat je jezelf ook kunt overvragen. Gecombineerd met het veelvoorkomende perfectionisme ben je bovendien geneigd steeds te streven naar meer en beter. 

Veel hoogbegaafden zijn dan ook heel goed in inspanning maar minder goed in ontspanning. Ontspanning wordt ook vaak gezien als ‘niet nuttig’ of ‘zonde van de tijd’. Want in die tijd had je ook iets productiefs kunnen doen. Wat dan vergeten wordt, is dat ontspanning de basis is voor inspanning. Je kunt niet altijd maar door blijven gaan. Er komt een moment dat het op is. Dat is bijvoorbeeld het moment waarop de burn-out om de hoek komt kijken. Ontspanning zorgt ervoor dat de kwaliteit van je inspanning vergroot wordt. Alleen al daarom is het super nuttig om ontspanning als belangrijk onderdeel van je dag te behandelen. 

Herken je grenzen 

Als je altijd vol zit met plannen, ideeën en to-do’s, is het verleidelijk om als een machine alles te willen afwerken. Het lastige is alleen dat er nooit een einde aankomt. Er is altijd meer te doen. Daarom is het belangrijk dat je bij jezelf herkent wanneer je tegen een grens aanzit. Wanneer je gedurende de dag pauze nodig hebt. Wanneer je gedurende de week er even tussenuit moet.  

In de dagelijkse waan zul je het lastiger vinden om dat bij jezelf te herkennen. Daarom is het goed om elke dag even stil te staan bij hoe je de dag hebt ervaren. Je kunt ook een alarm zetten die een paar keer per dag afgaat zodat je op die momenten even uit je bezigheden wordt gehaald en de focus kunt leggen op de vraag ‘Hoe gaat het met mij?’ Hoe vaker je dit doet, hoe makkelijker je herkent wanneer je vermoeid bent of tegen een grens aanzit. Dat voorkomt dat je jezelf voorbij loopt. 

Plan ontspanning in 

Zoals je alle andere afspraken inplant, is het belangrijk om ook je ontspanning in te plannen. De kans is namelijk klein dat dit vanzelf tot stand komt. Door van te voren na te denken over wanneer je ontspanning neemt, vergroot je de kans dat er ruimte voor is in je dag. Een tweede uitdaging is dan om deze geplande ontspanning net zo belangrijk te maken als de andere afspraken in je agenda. Dat betekent dus ook ‘nee’ zeggen als iemand op dat moment iets van jou nodig heeft. En het betekent ‘nee’ zeggen tegen jezelf als je denkt ‘Oh, dan kan ik mooi nog even snel dit doen’. 

Kijk nu meteen even naar je agenda en stel jezelf de vragen: 

• Hoe is mijn balans tussen inspanning en ontspanning nu?  
• Wat kan er beter? Waar kan ik ontspanningsmomenten toevoegen? 
• Welke ontspanningsactiviteiten ga ik toevoegen? 

Wat kun je doen? 

Geef jezelf toestemming voor ontspanning. Desnoods door het in te zetten als een beloning. Denk bijvoorbeeld aan de constructie waarbij je eerst iets afmaakt, zodat je daarna van jezelf een boekje “mag” lezen in de tuin. Uiteindelijk is het doel dat je ontspanning neemt als je er behoefte aan hebt. Dat je leert te herkennen wanneer je tegen je grenzen aanzit en daar op handelt. 

Neem preventief tijd om bij jezelf in te checken. Stel jezelf vragen over hoe je energiebalans is en hoe jij je voelt. Bepaal op basis daarvan wat je nodig hebt, en ga dat dan doen. Ook al komt het niet uit. Een burn-out komt ook nooit uit. 

— 

Ga jij te veel door en eis je vaak te veel van jezelf? Laat je het weten onder deze blog? 

Heb jij het e-book over hoogbegaafdheid al gelezen?
Dat kun je gewoon gratis aanvragen:

Yes, ik wil graag dat e-book! Je ontvangt dan ook de wekelijkse HB updates gemakkelijk in je mail